بدنبال نهضت حسینی ؛ تحولات زیادی بوقوع پیوست . راهپیمایی عظیم اربعین حسینی فراز ونشیب های زیادی داشته ودر سال ۱۳۹۹ بلحاظ وضعیت ویروس کرونا؛ امکان حضور غیرعراقی میسر نشده و به انحا دیگر بروز وظهور یافته است .
*
دکتر سیدجواد هاشمی فشارکی
عشق حسینی در اربعین کرونایی
فروکش ناپذیربودن حرارت و عطش عشق حسینی
سایه کرونا براربعین حسینی ۹۹
نهضت کربلای حسینی
قیام امام حسین(ع) حرکت اعتراضی امام علیه حکومت فاسد ونامشروع یزید پسر معاویه و در راستای انجام وظیفه امر به معروف و نهی از منکروجلوگیری از انحراف دین جدش از اصلاح امت مسلمان بوده است .امام حسین(ع) مخالفت خود را نخست پس از اقدام معاویه به بیعت گرفتن برای یزید در سال ۵۹ قمری علنی کردند. و قیام آن حضرت با خودداری از بیعت با حاکم مدینه به عنوان نماینده یزید و مهاجرت از مدینه در رجب سال ۶۰ قمری عملا آغاز شد.سپس کاروان ایشان که به دعوت مردم کوفه عازم آن شهر بود را محاصره کردند ودرنبردی نابرابرولی با ایثار و رشادت به شهادت امام حسین(ع) و یارانش در دهم محرم سال ۶۱ هجری و اسارت اهل بیت ایشان ختم شد. قیام امام حسین(ع) زمینه‌ساز حرکت‌های اعتراضی بعدی مانند قیام توابین و قیام مختار شد که با هدف خون خواهی صورت گرفتند. واقعه کربلا از مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری هویت شیعیان واحیا دین اسلام در طول تاریخ بوده و الگوی بسیاری از شیعیان در مبارزه با ظلم وجور حکام وقت ؛ از جمله در پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی گردید.واین حدیث نبوی را به اثبات رسانده است که ایشان فرموده اند : “برای شهادت حسین (ع)، حرارت و گرمایی در دلهای مؤ منان است که هرگز سرد و خاموش نمی شود.” [۱]
سابقه اربعین
اربعین در لغت به معنای چهلم و پیاده‌روی اربعین به حرکت از مسلمانان از نجف به سمت شهر کربلابه مسافت ۸۰ کیلومتر ( ۱۴۵۲ ستون) ، در ایام چهلم عاشورای حسینی گفته میشود.
شیخ طوسی در کتاب «تهذیب» و «مصباح» از امام حسن عسگری(ع) نشانه‌های مؤمن «پنج» چیز روایت کرده است ویکی از ان خواندن زیارت اربعین می باشد .
در برخی منابع تاریخی مانند کتاب نزهه الزاهد اسیران شام یعنی بازماندگان شهدای کربلا در چهلمین روز شهادت امام حسین(ع) به کربلا رسیدند.
نخستین زائر امام ؛جابر بن عبدالله انصاری صحابی برجسته پیامبر(ص) ، در چهلم شهادت امام (ع) وارد کربلا شده و زیارت اربعین را بجا آورده‌است.
بعداز واقعه سخت نهضت حسینی در کربلای خونین ؛به منظورتکریم وبزرگداشت این قیام ،پیاده روی به سمت مشهدشهدای کربلا برگزارمیشود.
حاکمان حکومت‌هایی که گرایش شیعی داشته اند، مانند حکومت آل‌بویه و حکومت صفویه، به این سنت حسنه اقدام کرده و سعی در تبلیغ آن بین شیعیان داشته‌اند. وتعدادی از حکومت ها نیزدرضدیت با شعایرمذهبی وضدترویج مذهب شیعه بوده وبا آن مقابله کرده ونسبت به اربعین هم ممانعت و حتی شدیدا برخورد می کرده اند.بنحویی که برخی زایران برای زیارت امام برخی از اعضا بدن خود را ازدست میداده اند تا اجازه رفتن به کربلا را بدست آورند.
با وارد شدن اولین نوع از اتومبیل‌ها به منطقه، سفرهای کاروانی تعطیل شده و مسافرتها به گونه جدید شکل گرفت. پس از مدتی و با مطرح کردن برخی از استادان حوزه نجف به ثواب پیاده رفتن به کربلا، مجدداً مسئله پیاده رفتن به کربلا به عنوان یک سفر مقدس کم کم رایج شد.
پیاده‌روی اربعین در زمان حکومت صدام بعثی بشدت ممنوع بود. و با راهپیمایی‌کنندگان با خشونت رفتار می‌شد که موجب فروکش کردن این مراسم گردید.
اربعین در سالهای اخیر
پس ازسرنگونی صدام وحزب بعث ، وبرقراری حاکمیت دولت منتخب و با تدابیر رهبر انقلاب و حمایت های جمهوری اسلامی ایران ازمراسم راهپیمایی اربعین، بار دیگر در عراق احیا شد. وجوشش عظیمی در راهپیمایی اربعین بوجود آمد .سز سالهای اخیر هر ساله جمعیت بیشتری نسبت به سال قبل در آن شرکت میکند.در آغاز این حرکت دو تا سه میلیون نفر در آن حضور داشتند؛ ولی در سالهای بعد تعداد زائران شرکت‌کننده در این راهپیمایی به بیش از ۲۶ میلیون نفر رسید. وبه رکورد به بی نظیر ترین راهپیمایی جهان دست یافت.
این مراسم میلیونی یکی از قدرتمندترین نمادهای همبستگی میان جهان اسلام است.و در گردهمایی اربعین علاوه برمسلمانان شیعه، مسلمانان سنی، مسیحی و پیروان دیگر آیین‌ها هم در آن حضور یافته‌اند. این رویداد بزرگترین گردهمایی سالانهٔ مذهبی در جهان به شمار می رود.
شدت اشتیاق در سالهای اخیربگونه ای گردید ، که ان دسته از مردم ایران در شهرهای مختلف که توفیق حضور نمی بافتند؛راهپیمایی جاماندگان اربعین حسینی به سمت مکانهای مقدس ( چهارراه آزادشهر مشهد به سمت حرم امام رضا (ع)،حرم حضرت معصومه قم به سمت مسجدمقدس جمکران ؛ میدان امام حسین تهران به سمت امامزادگان شهرری ؛شیرازبه سمت امامزاده احمد ابن موسی وسایر شهر نیز از میدانهای اصلی شهر به سمت امامزادگان ویا گلزار شهدای شهر) بوجود آمد که تجلی همان شکوه حضورمعنوی و همان جلوه های ایثار وبرپایی ایستگاههای صلواتی و….گردیدو بصورت یک سنت حسنه معنوی درآمد.
سایه کرونا براربعین حسینی در سال ۱۳۹۹
ویروس منحوس کرونا،با حضور نه ماهه خود، زندگی همه انسان های کره زمین را دستخوش تغییر کرد، سفرها، تفریح‌های دسته جمعی، برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی و بسیاری از مناسبات ایرانی و اسلامی مانند صله حرم را کاهش ودرحد ضرورت تنزل داد. با شیوع این آلودگی وخطرات جانی برگزاری مراسم مذهبی راهم تحت تاثیر قراردادو با مصوبه محدودیت های ستاد ملی کرونا ،شاهد محرمی متفاوت از سالهای قبل بوده ، و مراسم عزاداری محرم در فضای بازوبا فاصله ،ماسک زده ؛ مراسم عزای حسینی(ع) برگزار شد.
در سالهای اخیر با راهپیمایی میلیون ها زائر از سراسر دنیا درمسیر نجف تا کربلا ، دل های عاشقان حسینی به تپش در آمده و آنهایی که هر سال پیاده قدم در مسیر سفر به سرزمین عشق می گذاشتند، نوای حسینی زمزمه وتمرین مقاومت وجان فشانی برای تداوم نهضت حسینی می کردند ؛ وبرخی شان نیز مدافع و شهید دفاع از حرم خواهرامام حسین (ع) شدند.در چنین روزهایی زائران بسیاری عمودهای بین نجف تا کربلا را شمارش و لحظه شماری می کردند تا هرچه زودتر به میعادگاه عاشقان برسند. ومابقی نیز ازتوفیق درراهپیمایی جاماندگان اربعین حسینی ؛ حسرت به دل مانده اند.
حمله سراسری ویروس کرونا؛ لذت معنوی واجر اخروی پیاده‌روی اربعین حسینی را از عاشقان حسینی گرفت، پیاده روی ای که با همه مراسم های جهانی تفاوت چشمگیر دارد، در این مراسم همه سنین وهمه اقشارواز سراسرجهان، همه در کنار هم با عشق و ایمان قلبی راهی مسیرنور می شوند.در سال های گذشته بسیاری از عاشقان هم برای خدمت رسانی به عزاداران حسینی و راهپیمایان اربعین راهی مسیر پیاده روی می شدند و با برپایی موکب به عزاداران ایثارگرانه خدمت رسانی می کردند و صحنه های بی نظیری نیز در این زمینه رقم خورده است.
برگزاری مراسم اربعین حسینی (ع) در سال جاری بر اساس مصوبه ستاد مقابله با کرونا برای پیشگیری از شیوع ویروس، راهپیمایی اربعین لغو شده وبراساس بیان رهبرانقلاب اسلامی به جای آن در همان روز زیارت مربوطه در منازل برگزار میشود.
ابعاداربعین ۹۹
بلحاظ ویروس کرونا ممنوعیت چندماهه ترددبه شهرهای دیگردر داخل عراق وجود داشته ،که به برکت اربعین ؛ این محدودیت برداشته شده ، و راهپیمایی با حضورعراقهای سراسر کشور برگزارشده و این مشعل در سال کرونایی نیز فروزان خواهند بود.
با ممنوعیت های ایجادشده بعلت شرایط اضطراری ؛حسرت راهپیمایی زیارت اربعین در دل مشتاقان وخادمان سایرکشورها؛ بخصوص ایرانیان باقی ماند.
علیرغم خلا حضور زوار ایرانی در اربعین سال ۹۹ ؛ احساس همدلی بین عراقی ها وسایر کشور بخصوص ایرانیان در میان زوار عراقی تجلی یافته است و بسیاری از انان به نیابت اززواری که نتوانسته اند شرکت کنند؛ نیابت داشته اند و در ثواب انان را شریک کرده اند.
برنامه ای با عنوان«موکب تلویزیونی ایران» برای اربعین از شبکه های سیما پخش گردیده و تا حال و هوای اربعین را برای عزاداران حسینی که امسال توفیق پیاده روی را به سبب شرایط کرونایی و رعایت پروتکل بهداشتی از دست داده اند از طریق تلویزیون درک کنند.
عطش بیشترمشتاقان وآرزومندان را بهمراه داشته و انتقال این عطش را باحجم وشدت بیشتربه سال بعد موکول خواهد کرد.
کمک های نذری موکبهای اربعینی با درنطر گرفتن نیت خیرین ؛ به محرومین ومناطق محروم انتقال یافته است .وبرخی موکب داران نیز ؛ به کمک به بیماران کرونایی شتافته اند
درسال جدیدجای شهدای مدافع حرم بخصوص شهید سلیمانی و شهید ابو مهندس به ظاهربشدت خالی بوده است .
پویش گسترده زیارت بعید از منزل به حکم رهبرانقلاب برگزار گردیدو علاوه بر ثواب معنوی برای زیارت کنندگان ؛ سبب معطر شدن فضای جامعه وسم زدایی گردیه است و انشاالله اثار معنوی و وضعی آن سبب بهبود شرایط کشور خواهد شد.
این آیین مذهبی سبب همبستگی بیشتر اجتماعی خواهد گردید وعیار مشارکت اجتماعی را افزایش خواهد داد.
با پیش بینی برخی منابع مبنی براحتمال تداوم وضعیت نگران کننده بحران کرونا درجهان آتی ؛ سایه نگرانی وغم فراق را بر سال اینده نشانده است .
بنا به بیان رهبرانقلاب اسلامی پیاده روی زیارت یکی از برکات انقلاب اسلامی است ؛ انجا مه می فرمایند : ( انقلاب اسلامی ) عیار معنویّت و اخلاق را در فضای عمومی جامعه بگونه‌ای چشمگیر افزایش داد. …. رویکرد دینی و اخلاقی در جمهوری اسلامی، دلهای مستعد و نورانی بویژه جوانان را مجذوب کرد و فضا به سود دین و اخلاق دگرگون شد…. نماز و حج و روزه‌داری و پیاده‌روی زیارت و مراسم گوناگون دینی و انفاقات و صدقات واجب و مستحب در همه جا بویژه میان جوانان رونق یافت و تا امروز، روز به روز بیشتر و با کیفیت‌تر شده است ( بند سادسا در برکات انقلاب اسلامی ، بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ؛ امام خامنه ای)
حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی ۹ /آذر/ ۱۳۹۴ در جلسه درس خارج فقه، پدیده بی‌نظیر و حرکت عظیم و پر معنای راهپیمایی اربعین حسینی علیه‌السلام را حسنه‌ای ماندگار خواندند و گفتند: “ترکیب «عشق و ایمان» و «عقل و عاطفه» از ویژگیهای منحصر به‌فرد مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام است و حرکت عاشقانه و مؤمنانه مردم از کشورهای مختلف جهان در این پدیده بی‌سابقه، بدون تردید از جمله شعائر الهی است….. حرکت عظیم مردم از ایران و سایر کشورهای جهان برای حضور در راهپیمایی اربعین، جلوه‌ای از ویژگیهای برجسته مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام است که در آن، هم «ایمان، اعتقاد قلبی و باورهای راستین» موج می‌زند هم «عشق و محبت»…..ما نیز از دور به حال زائران اربعین غبطه می‌خوریم و آرزو می‌کنیم ای کاش همراه شما بودیم.”
حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار ۲۲ /آبان/ ۱۳۹۶ ، راهپیمایی عظیم اربعین را نشانه گسترش روح مبارزه و مجاهدت در راه خدا و آمادگی برای شهادت، در همه دنیای اسلام دانستند و بیان داشتند : “حضور این جمعیت عظیم از نقاط مختلف دنیا با وجود تهدیدهای تروریستی، پدیده‌ای عظیم و نشان‌دهنده اوج‌گرفتن تفکر مبارزه در راه خدا و آمادگی عمومی و همگانی در این راه است….پدیده عظیم اربعین نشانه گسترش روح جهاد و شهادت در راه خداست.”
حراست از انقلاب در برابر دشمنان و زمینه سازی برای ظهور : دشمنان انقلاب با انگیزه‌ای قوی، تحریف و دروغ‌پردازی درباره‌ی گذشته و حتّی زمان حال را دنبال میکنند و از پول و همه‌ی ابزارها برای آن بهره میگیرند. رهزنان فکر و عقیده و آگاهی بسیارند؛ حقیقت را از دشمن و پیاده نظامش نمیتوان شنید……عزیزان! … و شمایید که باید کارآزموده و پُرانگیزه از انقلاب خود حراست کنید و آن را هر چه بیشتر به آرمان بزرگش که ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمیٰ (ارواحنافداه) است، نزدیک کنید. …… ( عبارت هشتم درآغازبیانیه گام دوم انقلاب اسلامی )
************************
پیوست :
************
عده ای ناله سر میدهند که «ای کاش بودیم» در رکاب امام حسین (ع)
و عده ای به انتظار “نشسته اند” که «ای کاش باشیم» دروقت ظهور امام زمان(عج).
نه «ای کاش بودیم» های آنان و نه «ای کاش باشیم» های اینان،
به تنهایی فایده ای ندارد.
چراکه فرصت فداکاری در رکاب امام حسین (ع) هنوز باقیست
و جهاد و تلاش برای زمینه سازی ظهور امام زمان(عج) خیلی وقت است شروع شده.
نه عاشورا حادثه تمام شده تلقی میشود و نه مهدویت مربوط به آینده وایندگان است،
هر چه هست همین الان ( مابین این دو رویداد مهم ) است.
فعل گذشته برای گذشتگان بود و فعل آینده برای آیندگان،
آنچه مربوط به ماست و بابت آن از ما حسابرسی خواهد شد، همین امروز است که در آن قرار داریم.
مهم اینست که : امروزمان را چگونه رقم میزنیم؟!
بیچاره آنهایی که خیال میکنند:
عاشورا و ظهور دو “نقطه” از تاریخ اند که یکی تمام شده و یکی هنوز نیامده
و چه بسیار کسانی که دل خوش به این دو “نقطه”، از مسئولیت و تکلیف امروزشان شانه خالی میکنند.
حال آنکه ما عیناً هم در عاشورا و در عین حال در پیشگاه امام زمانمان هستیم.
امروز را دریابیم ؛
رسالت مان بشناسیم و بصیرت پیدا کنیم و به وظایف مان درست عمل کنیم
واقعه جانکاه عاشورا نشان داد که : بدون ولایتمداری،
نماز و روزه هم به کار نمی آید؛ چه رسد به عزاداری و روضه.
بهترین لبیک به امام حسین و بهترین نشانه برای یاری امام زمان،
لبیک به فرمان کسی است که عاشورا هاو کربلاهای امروز مرا «رهبری» میکند.
گوش به فرمانش باشیم و تاکیداتش را در حد توانمان جامه عمل بپوشانیم
که هیچکس و هیچ چیز نمیتواند تکلیف و مسئولیت شخصی ما را از سرمان بردارد
جز “اقدام” و “لبیک” خود ما .
[۱] إِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَینِ حَرَارَةً فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لَا تَبْرُدُ أَبَداً
دکتر سیدجواد هاشمی فشارکی؛ پژوهشگر و مولف کتاب سرای اربعین ( راهنمای طرح و جهیز موکبهای اربعین حسینی)
