آقـای رئیس جمهور در جلسه ۲۸ ابان ۱۳۹۹ گفتند:” شما اصلا مدیریت میدونید چی هست که این حرف ها را میزنید؟” گرچه مخاطب ایشان مجهول است ، لکن معمولا در شرایطی فردی این عبارت را بکار می برد ؛ که موید بلد بودن خود ایشان ویا تیم مدیران وی طی هفت سال گذشته باشد . لذا در این نوشتار بصورت اجمال به ابعاد مدیریتی این مساله پرداخته شده است .
بنام خدایی که در هر چیز برهانهاى او موجود است.
(یا مَنْ فِي كُلِّ شَيْءٍ دَلائِلُهُ) { دعای جوشن کبیر ، ۵۸}
مدیریت دولت تدبیر و امید ازکلام تا عمل
- مدیریت
مدیریت فرایند به کارگیری مؤثرو کارآمد منابع مادی وانسانی در برنامه ریزی سازماندهی بسیج منابع وامکانات هدایت و کنترل است که برای دستیابی به اهداف سازمانی ( عالیه کشور)و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول صورت می گیرد. [۱]
- سطوح مدیریت
کارهای مدیران بر حسب سطوح سازمانی متفاوت است. وشامل سه سطح ذیل می باشند:
۱- مدیریت عملیاتی مانند مدیران زیرمجموعه های ادارات کل ؛ سازمان ها ، شهرداریها و…..
۲- مدیریت میانی مانند معاونین وزیر ؛ مدیرکل ها و مدیران استانی
۳- مدیریت عالی مانند رییس جمهور و وزرا
- وظایف مدیران در شرایط عادی
براساس منابع مدیریتی موجود ، پنج وظیفه مدیر که اصول پنجگانه مدیریت یا وظایف پنجگانه مدیریت هم نامیده می شود ، بدین قرارند : برنامه ریزی / سازماندهی / به کار گماردن / رهبری ( فرماندهی ) / هدایت و کنترل
- وظایف مدیران در شرایط بحران
باتوجه به این درهمین جلسه ۲۸ ابان ۱۳۹۹ ؛ اقای رییس جمهور از جنگ اقتصادی دشمن نام بردند ، لذا اهم وظايف مدير بحران در سطح عالی بازبینی میشود :
آمادگي كامل براي هر گونه پيشامد – پي ريزي دفاتر مطالعاتي ملي، منطقه اي و هماهنگ سازي آنها به نحوي كه از دوباره كاري پرهيز شود- تهيه بانك اطلاعاتي روز آمد براي استفاده هر چه بهتر آن – ايمن سازي شبكه ها و شريانهاي حياتي – آگاهي افكار عمومي- پيش بيني و پيشگيري از وقوع بحران – تعيين روشهاي سالم سازي – برنامه ريزي ، سازماندهي و كوشش در جهت استفاده بهينه از منابع .و…..
- مدیریت در کلام
رئیس‌جمهور در سال ۹۲ و پیش از انتخابات ریشه مشکلات کشور را در «مدیریت و ناکارآمدی دولت» می‌دید.
آقـای رئیس جمهور سه سال پیش گفت :” شما بلدید با دنیا مذاکره کنید؟ شما زبان دنیا را می فهمید؟ شما در فهم زبان ملت خودتان گرفتارید ”
در سال ۱۳۹۸ گفت : “من بلد نیستم کاری به دنیا نداشته باشم و برای حل مشکلات اقتصادی فقط به داخل نگاه کنم.”
و اینک گفت : “شما اصلا مدیریت میدونید چی هست که این حرف ها را میزنید؟” ( ۲۸ ابان ۱۳۹۹)
جهانگیری معاون اول رییس جمهور : عده ای نیز در داخل کشور تلاش می کنند که به جامعه القا کنند دولت ضعیف است و تصور می کنند که اگر دولت را ضعیف و ناکارآمد جلوه دهند، مردم نگاه مثبتی به آنها خواهند داشت اما در حقیقت مردم آنها را اصلاً به حساب نمی آورند.( ایسنا ، ۲۷ آبان ۱۳۹۹ )
- مدیریت در عمل
با توجه به بیان کلامی ، لازم است ؛ حوزه های عملی مدیریت کشور در ابعاد مختلف طی هفت سال سکانداری ایشان مورد بازبینی شود. طی هفت سال گذشته مسایل و مشکلات عدیده ای بوجود آمده است که نسبت به کل سنوات قبل بی سابقه بوده است ؛ مستند نحوه مدیریت دولت ،در یادداشت “طنین نحوه مدیریت دولت” که ، دهها اظهار نظر مراجع عظام ؛ مدیران ومسولین ؛ نمایندگان مجلس وافراد با سابقه و صاحب نظر وحتی خود مدیران عالی فعلی که درخصوص مدیریت مدیران عالی دولت تدبیر وامید بیان کرده اند در پایگاه خبری تحلیلی ۵۹۸ در تاریخ ۱۱ آذر ۱۳۹۹؛ منعکس و منتشر شده است . ( http://www.598.ir/fa/news/481323/) ضمن تاکید بر ضرورت توضیح در ابهامات و اشکالات موجود ، اجمالا مدیریت عالی کشور درحوزه های مختلف ، طی هفت سال اخیر در درچند بخش زیر نمایه شده است :
- مدیریت امور اداری و مدیریتی
- مدیریت بودجه کل کشور : بدترین دوران مدیریت کشور در نظام بودجه ریزی در سالهای اخیر ، از لحاظ ابهام و وجود اشکال
- مدیریت خزانه کشور: در آغاز کار اعلام خالی بودن خزانه کشور و چندسال بعددر شرایط تحریم اقنصادی خالی کردن خزانه با حراج سکه و ارز
- مدیریت هماهنگی مدیران عالی کشور : با نامه پراکنی میان وزرا ( وزیر راه و وزیر کشور و….) با هم بجای هماهنگی در دولت
- مدیریت مدیران عالی دولت : مدیریت مدیران عالی بکار گرفته شده در بالاترین تعداد نفوذی و جاسوسی
- مدیریت عالی کشور : یکجا نشینی و عدم تحرک رییس جمهور وکنترل از راه دور و شبکه مجازی
- مدیریت کشور و سوابق مدیران : حضور تعداد زیادی از محکومان فتنه ۸۸ در مناصب عالی
- مدیریت کشور و رانت خواری : وجود پدیده رانت خواری و…. رسوایی در دستگیری های اخیر
- مدیریت در هماهنگی با سران قوا : عدم شرکت در جلسه سران قوا به لحاظ نگرانی از کرونا
- مدیریت اتاق فکر کشور : مشخص نبودن اتاق فكر بررسي ماتريس مسايل ومشکلات كشور
- مدیریت بدنه کارشناسی کشور : مشخص نبودن کارشناسان حوزه های تخصصی كشور و عمل نکردن به نظرات تخصصی
- مدیریت کشور و مدیر زاده : رشدتصاعدی اقازاده های منصوب شده در مسولیتهای بالای مدیریتی
- مدیریت گرین کارت : با ۲۰۰۰ کارت سبزمدیران در مذاکرات برجام
- مدیریت تحصیل فرزندان مدیران درخارج : بالاترین میزان حضور اقازاده ها در خارج از کشور
- مدیریت کشور درپرداخت دستمزد مدیران : ظهور پدیده مدیران با حقوقهای نجومی
- مدیریت تغییر گسترده ی مدیران: تغییر بسیار گسترده مدیران و مسئولان با رویکرد صرف سیاسی و جناحی
- مدیریت انتقاد ناپذیر : برخورد تند با منتقدان در هر لباسی اعم از دانشگاهی و حوزوی و در هر حوزه ای اعم از سیاسی و فرهنگی، و برچسب زنی ، بهمراه توهین و تهدید
- مدیریت اعتماد عمومی : بی اعتمادی به سیاستهای دولت ؛ به لحاظ عدم احساس امنیت برای سرمایه گذاری بلند مدت وکسب اعتبار
- مدیریت آمایش پایدارسرزمین : ابهام در برنامه ریزی کلان کشور در آمایش سرزمین
- مدیریت جنگ اقتصادی : رئیس‌جمهور، جنگ اقتصادی دشمن را بیان نموده ولی مشهود نبودن آرایش جنگی مدیریتی دولت
- مدیریت امور اقتصادی
- مدیریت بازار کالاهای اساسی مردم : وقوع تلخ افزایش بی سابقه چند برابری نیازهای روزمره مردم
- مدیریت بازار لوازم خانگی : رخداد تلخ افزایش بی سابقه چند برابری آن
- مدیریت بازار خورو : افزایش بی سابقه قیمت ۷ برابری آن
- مدیریت بازار مسکن : افزایش بی سابقه قیمت ۶ برابری آن
- مدیریت بازار سکه : افزایش بی سابقه ده برابری ارزش مسکوکات
- مدیریت تولید مسکن : مضخرف خواندن خانه سازی دولت قبلی و افتخار وزیر به عدم ساخت مسکن
- مدیریت بازار ارز : افزایش بی سابقه هشت برابری ارزش آن
- مدیریت منابع ارزی کشور: مدیریت مبهم وپر مساله واگذاری در ملیاردها ارز ارزان
- مدیریت حفظ ارزش پول ملی : کاهش ارزش آن به یک دهم
- مدیریت مهار تورم : رخداد بی ثباتی قیمتها وعدم نظارت و کنترل و شوکهای روانی مکرر
- مدیریت بازار بورس: كاهش شديد شاخص بورس و خالى شدن تالارهاى بورس در سراسر كشور از سهامداران و معاملات جدی
- مدیریت نقدینگی کشور : اقتصاد ایران در سالهای اخیربیشترین میزان نقدینگی را تجربه کرده و در این مدت بیش از ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان رشد داشته و براساس پیش‌بینی‌ها احتمالا به یک میلیون میلیارد تومان هم میرسد.
- مدیریت بانکها : تضعیف «بانک مرکزی» و «سامانه نیما» به نفع مافیا
- مدیریت واردات کشور : واردات کالاهای غیرضروری ، لوکس و اشرافی و کالاهای مشابه تولید داخلی
- مدیریت اقتصاد مقاومتی : تشکیل ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی و نقد کارایی و اثرگذاری وعملکرد آن
- مدیریت قراردادهای تجاری کشور: ظهور پدیده مهر محرمانگی خوردن و عدم شفایت در قراردادها
- مدیریت صنایع کشور : و موج تعطیلی گسترده کارخانجات باسابقه و کوچک
- مدیریت کشور در اجرای اصل ۴۴ : واگذاری های عجیب وپرمساله به بخش خصوصی
- مدیریت مفاسد اقتصادی : ضعف مدیریت در دوایر دولتی و زمینۀ ساز بودن تقلب و فساد
- مدیریت سلامت اقتصادی: عدم اهتمام راسخ و تلاش موثر دولت برای اقتصادشفاف و سلامت اقتصادی
- مدیریت حاشیه سازی: حاشیه سازی های زودهنگام دولت بادست پیش گرفتن
- مدیریت ارزی : ابهام در پیگیری متخلفان ارزی و شفاف سازی
- مدیریت رشد اقتصادی کشور : شاهد طولانی‌ترین رشد اقتصادی منفی طی سه دهه اخیر (اقتصاد کشور به مدت ۸ فصل متوالی با رشد منفی مواجه شده است.)
- مدیریت اقتصادی :وجود برخی اشتباهات فاحش اقتصادی و نبود باور و عزم اقتصاد مقاومتی بخصوص در حمایت از تولید داخلی، کاهش واردات و حرکت در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی
- خبر خوش دادن و ندیدن عمل : اعلام خبر خوش گشایش اقتصادی از سوی رئیس‌جمهور اشکار نشدن عملی آن
- وغیره
- مدیریت فرهنگی – اجتماعی
- مدیریت کلام و ادب دولت : بیان دهها صفت نامناسب از سوی مدیران عالی به منتقدان دولت و ادب مرد به از دولت او ؛
- مدیریت فرهنگی کشور : با نشانگرهای رها شدگی فرهنگی
- مدیریت کپی کاری طرحهای فرهنگی کشورهای غربی : اجرای بی سر وصدای سند ۲۰۳۰ بدون تصویب در مجاری قانونی
- مدیریت مشکلات جوانان : خلا برنامه ریزی وتامین اشتغال و ازدواج و سرپناه جوانان و معکوس شدن شیب آن
- مدیریت با نگرش غیرانقلابی در حوزه های فرهنگی: رویکردهایی مانند قائل نبودن هنر ارزشی و غیر ارزشی؛ قائل نبودن به شهرسازی و معماری اسلامی با نظریه سازی ایران شهری
- مدیریت مردم داری : باتقسیم بندی مردم با واژگانی مانند حامیان اعتدال و حامیان افراط و …..
- مدیریت تقویت همبستگی ملی : …!
- مدیریت سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی : ….!
- وغیره
- مدیریت علمی – فناوری
- مدیریت فضای مجازی : با نشانگرهای رها شدگی فضای مجازی
- مدیریت ایجاد شبکه ملی اطلاعات : باحرکت لاک پشتی
- مدیریت سایبری کشور : با نشانگرهای رها شدگی فضای سایبری کشور
- و…
- مدیریت سیاست خارجی
- مدیریت مذاکرات در سیاست خارجی
- مدیریت عالی کشور، در قهر وزیر خارجه
- مدیریت کشور درمحور مقاومت : عدم مشاهده حمایت صریح و قاطع وعملی از محور مقاومت
- مدیریت فرصت ها : هدر دادن فرصت های دیپلماتیک دولت قبل و اصرار بر عدم حفظ دستاوردهای دولت قبلی
- مدیریت امور امنیتی وبحران
- مدیریت فتنه ۹۶ : عدم تمهیدات لازم ؛ در قبل وقوع بحران ودیر عمل کردن در هنگام وقوع بحران
- مدیریت بحران گرانی بنزین ۹۸ : اظهار بی اطلاعی رییس جمهور وشنیدن خبر از رسانه ها و خنده رییس جمهور
- مدیریت برجام در تعاملات بین الملل : اعتماد بیش از حد به سازمان های بین المللی تحت سلطه دشمنان
- مدیریت کشور در مواجهه با دشمن ملی : تناقض گویی نسبت به دشمن
- مدیریت کشور درفرصت های اقتصادی : عدم شکار فرصتهای اقتصادی کشور در کشورهای همسایه
- مدیریت کشور دربیان : سیاق اغلب بیان مطالب، با عبارتی مانند ما باید چنین کنیم گفتن ها توسط مدیران عالی بجای اعلام تصمیمات گرفته شده و گزارش اقدامات انجام شده
- مدیریت توان دفاعی : بدنبال تداوم روش برجام هسته ای وخسرات محض آن برای برجام موشکی
- مدیریت تروریستی : ضعف وحفره های امنیتی در ترور و به شهادت رسیدن محسن فخری زاده دانشمند هسته ی و دفاعی
- مدیریت پذیرش قرارداد اف ای تی اف : پذیرش روابط تجاری شفاف به بهانه مبارزه با پولشویی ، تروریسم و پول کثیف با مسدود شدن حمایت از گروه های محور مقاومت ومبارزدر برابر دشمنان اسلام ،
- مدیریت امنیت اطلاعات زنتیکی ایران : وجود اخباری مبنی بر ارایه اطلاعات ژنتیکی ۳۰۰۰ بیمار کرونایی طی مطالعات اپیدمیولوژی کووید -۱۹ ( مطالعات کوهورت) به کشورهای متخاصم با ایران
- مدیریت بحران کرونا : وگسترش و افزایش ویروس کرونا
- مدیریت بحران : تصور عبور از بحران و پاک کردن صورت مسئله حل مشکلات با استفاده از ترفند بحران علیه بحران ؛ درهنگام وقوع بحرانی، با شکل دادن بحران دیگر
- مدیریت برداشتن تحریم ها : از وعده برداشتن تحریم ها، مذاکره ، توافق ، خسارت ، تا بازگشت و تشدید تحریمها ( وجود جنگ اقتصادی به بیان ۲۸ ابان ۱۳۹۹ رییس جمهور )
- و …..
- مدیریت اسلامی : ….؟
با عنایت گفتار و عملکرد مدیران عالی دولت صدر الذکر و مستند نحوه مدیریت دولت ، دهها اظهار نظر مراجع عظام ؛ مدیران ومسولین ؛ نمایندگان مجلس وافراد با سابقه و صاحب نظر وحتی خود مدیران عالی فعلی که درخصوص مدیریت مدیران عالی دولت تدبیر وامید بیان کرده اند ( هاشمی فشارکی ،طنین نحوه مدیریت دولت ، پایگاه ۵۹۸ ، ۱۱ اذر ۱۳۹۹) ،بدهی است موارد زیرنیز بشدت محل تامل وتاثر می باشد :
- مدیریت پاسخگویی به مطالبات مراجع عظام
- مدیریت اجرای سیاستهای ایلاغی رهبری
- مدیریت اخلاق اسلامی
- مدیریت اخلاق انقلابی
- مدیریت تحکیم هویت اسلامی – ایرانی و ارتقای خودباوری و اعتماد به نفس
- مدیریت ترویج فرهنگ حسینی و مهدوی
- مدیریت سبک زندگی اسلامی ایرانی
- مدیریت ترویج معماری وشهرسازی اسلامی ایرانی
- مدیریت عبرت آموزی از گذشته
- مدیریت آینده نگری
∩سخن پایانی
- موارد فوق ابعادی ازوضعیت مدیریتی کشور طی سالهای اخیر بوده است ، و مناسب بود رییس جمهور بجای استفاده از چنین ادبیاتی ، بدنبال یافتن اشکالات مدیریتی مدیران خود واصلاح آن باشد .
- مخاطب سخنان ۲۸ ابان ۹۹ رییس جمهور مشخص نشده که چه کسی بوده . لکن شاید بتوان حدس زد که مخاطب وی فردی همطراز ایشان و احتمالا رقیب انتخاباتی جریان همسوی با ایشان بوده است . وگرچه هدف از سخنان رییس جمهور مشخص نشده است ولی بنظر میرسد احتمالا با هدف گیری برای بهره برداری انتخابات اتی بوده است.
- لازم است ؛ دولت محترم که چنین ادعایی ” شما اصلا مدیریت میدونید چی هست که این حرف ها را میزنید؟” مستند بلد بودن مدیریت امور کشور توسط خود ایشان ویا تیم مدیران وی طی هفت سال گذشته را ارایه نمایند.
- اکنون که در ماههای پایانی دولت فعلی بسر می بریم ، روز پاسخگویی دولت است نه مطالبه‌گری و فرا افکنی . و درمجموع با توجه به شرایط نامناسب اقتصادی ومعیشتی مردم بخصوص درشرایط کرونا ، لازم است دولت محترم بجاری حاشیه سازی و فرافکنی مدیریتی، به مدیریت جامعه و رسیدگی به مشکلات مردم بپردازد .
- انقلاب اسلامی راه نجات از اقتصاد ضعیف و وابسته و فاسد دوران طاغوت را به ما نشان داد، ولی عملکردهای ضعیف، اقتصاد کشور را از بیرون و درون دچار چالش ساخته است. چالش بیرونی° تحریم و وسوسه‌ها‌ی دشمن است که در صورت اصلاح مشکل درونی، کم‌اثر و حتّی بی اثر خواهد شد. چالش درونی عبارت از عیوب ساختاری و ضعفهای مدیریّتی است. (امام خامنه ای ، بند دوم توصیه سوم بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی )
- تکبر خطری است که همه را تهدیدمی کند; اما مدیران بیش تر از همه در معرض این خطر هستند. تکبر آفت مدیریت است.حضرت محمدصلی الله علیه وآله فرمود:«من احب ان یتمثل له الرجال قیامافلیتبوا مقعده من النار.» (میزان الحکمه، ج ۴، ص ۸٫) کسی که دوست دارد دیگران رو به روی او(به خاطر احترام به او) بایستند، جایگاهش در آتش است.
- غرور موجب تباهی انسان می شود.مدیریت هنگامی ارزش است که سجایای اخلاقی را نابود نسازد. تکبر سبب می شود که مدیر احساس برتری نسبت به دیگران را به اندازه ای برساند که از حرکت کردن پیشاپیش کارکنان، لذت ببرد. حضرت علی علیه السلام فرمود:«ما اری شیئا اضر بقلوب الرجال من خفق النعال وراء ظهورهم » (همان، ج ۵، ص ۲۰۶) من ندیدم چیزی را که برای قلب(ایمان)های مردم زیان بارتر از صدای کفش ها پشت سرآن ها باشد.
[۱] هارولد کونتز و همکاران (۱۳۸۰)، اصول مدیریت، ترجمهٔ محمدهادی چمران، موسسه انتشارات علمی
دکتر سید جواد هاشمی فشارکی، پژوهشگر و مولف کتاب مدیریت شهری ومدیریت بحران
