شورای شهردرهدایت وراهبری شهرو جهت گیری های توسعه و پیشرفت شهر وبرنامه های شهری تاثیر بسیار زیادی دارد وبا توجه به وسعت وگستره وپیچیدگی های مشکلات شهرهای بزرگ، مدیریت شهری وجود ونگرش تخصص یک ضرورت اجتناب ناپذیر می باشد، که بایستی درتهیه فهرست( لیست) انتخابات و رای گیری شهروندان بعنوان مهمترین معیار، ملاک انتخاب قرارگیرد.دراین نوشتار ، ابعادموضوع بصورت اجمال به تصویر کشیده شده است .
براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، شورا شهر یکی از ارکان نظام می‌باشد .این شورا، نهادی است ، که در شهرهای کشور ، نمایندگان شورا با رأی مستقیم مردمانتخاب می شوند؛ و وظیفه اصلی آن اعضای آن انتخاب شهردار، تصویب بودجه و نظارت بر عملکرد شهرداری است.
بر اساس مفاد قانون شهرداری و نیز قانون تشکیلات شورای اسلامی کشوری، این نهاد یک مرجع تصمیم گیری و نظارتی است و در این مورد دارای اختیارات وسیعی است. برخی از وظایف شورای شهر، واجد جنبه‌های وضع مقررات است. برخی دیگر از وظایف آن، جنبه نظارتی و مراقبتی دارد.
در سه دوره اول شورای اسلامی شهر تهران، ری و تجریش، ، دارای ۱۵ عضو اصلی و ۶ عضو علی‌البدل بود، اما در دور چهارم تعداد اعضا به ۳۱ نفر عضو اصلی و ۱۲ نفر عضو علی‌البدل افزایش یافت. هیئت رئیسه شورا شامل رئیس، نایب رئیس، دو نفر منشی و سخنگو می‌باشد.
شورا مي‌تواند حسب نياز با تشكيل كميسيون هايي با شركت اعضاي خود موافقت كرده و تعداد آن ها را افزايش يا كاهش دهد . تعداد اعضاي هر كميسيون از سه تا پنج نفر بوده و هر يك از اعضاي شورا موظف است حداقل عضو يك كميسيون باشد .
- كميسيون هاي اصلي و دائمي شورا
به منظور بررسي ، اصلاح و تكميل لوايح شهرداري و طرح هاي ارائه شده از سوي اعضاي شورا و گزارش هاي ارائه شده و تبيين وظايف شوراي اسلامي شهر تهران و آنچه كه در قانون و ساير قوانين و مقررات كه بر عهده شوراي اسلامي شهر تهران مي باشد كميسيون های اصلي به شرح ذيل در شوراي اسلامي شهر تهران تشكيل مي شود . وموضوعات كلي در حوزه بررسي هر كميسيون به شرح ذيل مي باشد :
الف – كميسيون برنامه و بودجه و امور حقوقي :شامل مسائل اقتصادي ، مالي ، برنامه ريزي ، محاسبات و بودجه ، تفريغ بودجه ، امور درآمد ، امور اداري و تشكيلاتي ، حسابداري و حسابرسي و امور حقوقي بوده وظایف زیررا دنبال میکند :سیاست‌های کلی و جهت‌گیری‌های راهبردی برنامه‌های پنج ساله شهرداری ، تهیه سیاست‌های کلی بودجه‌های سنواتی شهرداری ،نظارت بر حسن اداره و حفظ سرمایه و دارایی‌های شهرداری ،سیاست‌های کلی تأمین نیازهای شغلی کارکنان و آموزش‌های کاربردی در طول دوره خدمت ،تدوین برنامه‌های حسابرسی از شهرداری بررسی صلاحیت ذیحسابان
ب – كميسيون فرهنگي ، اجتماعي و امور ورزشي: شامل مسائل فرهنگي ، مذهبي ، آموزشي و پرورشي ، اجتماعي بهداشتي ، ورزشي، تفريحي ، هنري، تعاوني و رفاهي را دنبال می نماید .
پ – كميسيون عمران و حمل و نقل : شامل مسائل حمل و نقل و ترافيك ، فني و مهنـدسي ، عمـران بوده و وظایف زیررا دنبال میکند :سیاستگذاری نحوه اجرای وظایف و ماموریت‌های حوزه‌های “حمل و نقل و ترافیک” و “فنی و عمرانی” در شهر تهران ،بررسی برنامه‌های عملیاتی سالانه حوزه‌های وظایف و ماموریت‌های “حمل و نقل و ترافیک” و “فنی و عمرانی” شهرداری و نظارت (قبل، حین، و بعد) بر حسن اجرای طرح ها و برنامه‌های مصوب حوزه‌های “حمل و نقل و ترافیک” و “فنی و عمرانی” در شهر تهران و….
*
ج- کمیسیون معماری و شهرسازی: این کمیسیون وظایف زیررا دنبال میکند : پیگیری و نظارت به منظور تحقق ماموریت های شهرسازی و معماری مصوب در اسناد فرادست شامل طرح جامع، طرح تفصیلی و طرح موضوعی و موضوعی و نیز مصوبات شورای شهر تهران ، سیاست گذاری، راهبری، بررسی و اصلاح احکام و سیاست های برنامه پنج ساله و بودجه های سالیانه معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران ،نظارت بر عملکرد شهرسازی و معماری شهرداری تهران ، نظارت تخصصی و پایش رعایت ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری،
بررسی کارشناسی و اعلام نظر تخصصی درباره طرح‌ها، لوایح، برنامه‌ها، گزارش‌ها، پیوست‌های مطالعاتی و مسائل ارجاعی و….
ح- کمیسیون نظارت و حقوقی : اعلام نظر تخصصی در باره طرح های برنامه ها، لوایح شهرداری ، پیگیری و نظارت بر ابلاغ و حسن اجرای قوانین و مقررات از جمله مصوبات شورای شهر راجع به امور شهری در شهرداری تهران و ارائه گزارش به شورای شهر، ارزیابی قوانین و مقررات مرتبط ،نظارت میدانی و فرآیندی بر اقدامات شهرداری تهران ،مطالبه اطلاعات راجع به دعاوی مربوط به شهرداری تهران ،بررسی و اعلام نظر حقوقی در خصوص ساختار شکلی طرح ها و لوایح پیشنهادی و همچنین تطبیق آنها با قوانین و مقررات فرادستی و تاثیر آن بر مصوبات معتبر .
د- کمیسیون سلامت ، محیط زیست و خدمات شهری : این کمیسیون وظایف زیررا دنبال میکند : فعالیت در خصوص امور مربوط به حوزه تخصصی کمیسیون؛ مشتمل بر موضوعات سلامت، بهداشت، محیط زیست، خدمات شهری، ایمنی و مدیریت بحران ،بررسی و شناخت کمبودها، نیازها و نارسائی های مدیریت شهری ، نظارت موضوعی و موضعی و تخصصی بر اجرای قوانین و مقررات مربوط به مدیریت شهری از جمله مصوبات شورای شهر تهران
- كميسيون هاي فرعي شورا
كميسيون هاي فرعي شورا نیز بدین قرارند: كميسيون نامگذاري- كميسيون باغات – كميسيون بند ۲۰ – کمیسیون ماده ۳۸
- ترکیب اعضای پنج دوره قبل
دوره های اول: طی سالهای ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۱ ، دوم: ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۵، سوم: ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۲، چهارم: ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶و دوره پنجم : ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ بوده ؛ که ترکیب انان نشاندهنده این است که نیمی از افراد بدون برخورداری از تخصص مورد نیاز وبراساس رای اوری هنرپیشه و ورزشکار و…..وارد فهرست های گروههای ساسی شده و به شورای شهر راه یافته و بدلیل عدم تناسب حوزه علمی و دانشی شان با وظایف تخصصی مذکور ، سبب عدم تصمیم گیری های کارشناسی شده توسط شورای شهر شده است و جریانات سیاسی و خود اشخاص سبب خسارات عدیده ای بر کالبد شهر و شهروندان شده اند .
- سخن پایانی :
نتایج حاصل از مطالعات صورت گرفته، مبین تاثیر مثبت وبسیار اثر گذار تخصص بر رشد و پیشرفت پایدارشهری بوده وبا توجه به وسعت وگستره وپیچیدگی های مشکلات شهرهای بزرگ، مدیریت شهری وجود ونگرش تخصص یک ضرورت اجتناب ناپذیر می باشد .
درقانون محدودیتی برای تخصص اعضای داوطلب نگذاشته است و همین مساله سبب گشته افراد زیادی که هیج تخصص و تجربه مرتبط با مسایل شهری نداشته اند، در دوره مختلف به شورای شهر راه یافته و در تصمیمات ،بصورت غیر تخصصی رای دهند وبه مسال دیگری بپردازند وحاشیه ساز نیز شوند . لذا مناسب است تشکل ها و ائتلافها انرا درنظر گرفته و فهرست ( لیست ) خود را برمبنای این ضرورت تنظیم کنند:
ü الف : تخصصهای برنامه ریزی شهری ، مدیریت شهری ،مدیریت راهبردی ، اقتصاد و مالی ، جهت اشتغال در كميسيون برنامه وبودجه و امور حقوقي
ü ب : تخصصهای جامعه شناس روان شناس اسلام شناس فرهنگی اجتماعی ورزشی امورهنری ، جهت اشتغال در كميسيون فرهنگي ، اجتماعي و امور ورزشي ،
ü پ : تخصصهای حمل ونقل و ترافیک تاسیسات شهری و مهندسی عمران ، جهت اشتغال در كميسيون عمران و حمل و نقل ، شامل
ü ج : تخصصهای شهرسازی و طراحی شهری ومعمار طراحی شهری معماری منظر ، جهت اشتغال در کمیسیون معماری و شهرسازی
ü چ : تخصصهای حقوق دان و قضایی مدیریت بحران ها, نطامی و انتظامی، جهت اشتغال در کمیسیون نظارت و حقوقی ، شامل
ü د : شامل تخصصهای بهداشت ومحیط زیست وفضای سبز ، جهت اشتغال در کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری
لذا جهت کارامدی وتخصصی شدن شورای شهر، لازم است و پیشنهاد میشود، ترکیب کاندیداهای شورای شهرتهران اینگونه باشد:
· مدیریت شهری – مدیریت راهبردی -مدیریت بحرانها , نظامی و انتظامی – مدیریت دولتی- برنامه ریزی شهری – برنامه ریزی اجتماعی – حکم رانی اسلامی – آمایش شهری – طراحی شهری – دو نفرشهرساز – دو نفر معماری (مسکن، پایداری، فناوری) – عمران – معماری منظر – حمل ونقل و ترافیک – جامعه شناس – روان شناس اجتماعی – حقوق دان و قضایی – مدیریت نظارت و بازرسی – اسلام شناس حوزی – فرهنگی اجتماعی – امورفرهنگی هنری – کاربری اراضی و ممیزی املاک – برنامه ریزی آمایش سرزمین – خط مشی گذاری عمومی- مدیریت پیشرفته و توسعه شهری و روستایی – اقتصاد و مالی – بهداشت ومحیط زیست و فضای سبز – برنامه ریزی اجتماعی- مدیریت خدمات اجتماعی
شهروندان ، یکی از معیارهای مهم صداقت و خدمت گذاری واقعی گروههای سیاسی را تنظیم فهرست کاندیداهای متناسب با تخصص های مورد نیاز شهر قراردهند. و مجلس شورای اسلامی نیز نسبت به تجدید نظر در قانون اقدام لازم را برای دوره های بعدی بعمل آورد .
دکتر سیدجواد هاشمی فشارکی پژوهشگر
و مولف کتاب کتاب شهرسازی و معماری اسلامی در آیینه قوانین و مقررات و همچنین کتاب مدیریت شهری و مدیریت بحران
