ماه رمضان، ماه نزول قرآن، ماهی که در آن شب قدر قرار دارد و خجسته‌ترین و بهترین ماه در اسلام و ثواب بیشتر برای اعمال نیک منظور شده و باتوجه به فضلیت این ماه پر برکت بهترین فرصت برای خودسازی و توشه اندوزی در این ماه می‌باشد، لذا در این مجمل، مجموعه‌ای از معارف برای یک برنامه  فشرده خودسازی یک ماهه جهت اهل کسب معارج الهی با روشی نوین ارایه گردیده است. امید است که مورد بهره برداری علاقمندان قرار گرفته و اینجانب را نیز از دعای خیرخود بی نصیب نگذارید.

      دعای “یا علی یا عظیم “ 

این دعا از سه بخش تشکیل شده است :

الف )  صدا زدن  خداوند به برخی از صفاتش :  خداى بلند مقام – خداى بزرگ -خدای بزرگوار – آمرزنده اى مهربان -بی هيچ مثل و مانندى – خدایی که به گفتار و كردار خلق شنوا و بيناست

ب) توصیف  فضلیت ماه  رمضان :  اين ماه است كه مقامش را عظيم كردى و كرامت و شرافت و فضيلتش بر ساير ماه‌ها دادى – و اين ماه است كه روزه ‏اش بر من واجب گردانيدى  و اين ماه رمضان است كه در آن قرآن را نازل فرمودى براى راهنمايى مردم و روشن كردن راه هدايت و جدا نمودن حق از باطل و شب قدر را در اين ماه مقرر داشتى كه آن شب بر هزار ماه برترى دادى

ج) درخواست از خدا :  پس اى خدايى كه بر همه منت دارى و هيچ كس بر تو منت ندارد بر من منت گذار در ميان آن همه بندگانت كه منت گذارده ‏اى و از آتش دوزخ نجات بخش و به بهشت ابدت داخل گردان به حق رحمت بى‏پايانت اى مهربان‌ترين مهربانان عالم.

متن دعا به ترتیبی که وارد شده است :

• يَا عَلِيُّ يَا عَظِيمُ (اى خداى بلند مقام)
• يَا غَفُورُ يَا رَحِيمُ (اى بزرگوار اى آمرزنده اى مهربان)
• أَنْتَ الرَّبُّ الْعَظِيمُ‏ (تويى خداى بزرگ)
• الَّذِي لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ‏ءٌ (كه هيچ مثل و مانندى ندارد)
• وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ ( و به گفتار و كردار خلق شنوا و بيناست)
• وَ هَذَا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَ كَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ فَضَّلْتَهُ عَلَى الشُّهُورِ (و اين ماه است كه مقامش را عظيم كردى و كرامت و شرافت و فضيلتش بر ساير ماه‌ها دادى)
• وَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذِي فَرَضْتَ صِيَامَهُ عَلَيَّ (و اين ماه است كه روزه ‏اش بر من واجب گردانيدى )
• وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضَانَ‏الَّذِي أَنْزَلْتَ فِيهِ الْقُرْآنَ هُدًى لِلنَّاسِ وَ بَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ‏( و اين ماه رمضان است كه در آن قرآن را نازل فرمودى براى راهنمايى مردم و روشن كردن راه هدايت و جدا نمودن حق از باطل)
• وَ جَعَلْتَ فِيهِ لَيْلَةَ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَهَا خَيْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ(و شب قدر را در اين ماه مقرر داشتى كه آن شب بر هزار ماه برترى دادى)
• فَيَا ذَا الْمَنِّ وَ لاَ يُمَنُّ عَلَيْكَ مُنَّ عَلَيَّ بِفَكَاكِ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ(پس اى خدايى كه بر همه منت دارى و هيچ كس بر تو منت ندارد بر من منت گذار در ميان آن همه بندگانت كه منت گذارده ‏اى و از آتش دوزخ نجات بخش )
• فِيمَنْ تَمُنُّ عَلَيْهِ وَ أَدْخِلْنِي الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ‏ (و به بهشت ابدت داخل گردان به حق رحمت بى‏پايانت اى مهربان ترين مهربانان عالم. )

·        دعای اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ

شیخ کفعمی در مصباح و بلد الامین و شیخ شهید در مجموعه خود از حضرت رسول (صَلَّی اللَّهِ عَلِیهِ وَ آله) نقل کرده اند که آن حضرت فرمود هرکه این دعا را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجبی بخواند حق تعالی بیامرزد گناهان او را تا روز قیامت و دعا این است :

دراین دعا ۱۳ درخواست  (  برای فوت شدگان، فقرا، گرسنگان، برهنگان ، قرض داران، غم زدگان، افراد دوراز وطن ، اسرا، رفع فساد در کار مسلمین، بیماران، رخنه فقر، بدی حال ما، ادا قرض و بی نیازشدن )  ازخداوندی که توانا برهرچیزی است شده است

• اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ ( خدایا بفرست بر خفتگان در گور نشاط و سرور )
• اَللّهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ ( خدایا دارا کن هر نداری را)
• اَللّهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جایِعٍ   (خدایا سیر کن هر گرسنه‌ای را)
• اَللّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیانٍ  (خدایا بپوشان هر برهنه را)
• اَللّهُمَّ اقْضِ دَیْنَ کُلِّ مَدینٍ ( خدایا ادا کن قرض هر قرضداری را)
• اَللّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ (خدایا بگشا اندوه هر غمزده را)
• اَللّهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَریبٍ ( خدایا به وطن بازگردان هر دور از وطنی را)
• اَللّهُمَّ فُکَّ کُلَّ اَسیرٍ (خدایا آزاد کن هر اسیری را)
• اللّهُمَّ اَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمینَ (خدایا اصلاح کن هر فسادی را از کار مسلمین)
• اَللّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریضٍ (خدایا درمان کن هر بیماری را)
• اَللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناکَ (خدایا ببند رخنه فقر ما را به وسیله دارائی خود)
• اَللّهُمَّ غَیِّرْ سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِکَ  (خدایا  بدی حال ما را بخوبی حال خودت مبدل کن)
• اَللّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّیْنَ وَاَغْنِنا مِنَ الْفَقْرِ (خدایا ادا کن از ما قرض و بدهیمان را و بی نیازمان کن از نداری)
• اِنَّکَ عَلی کُلِّشَیءٍ قَدیرٌ (که راستی تو بر هر چیز توانائی)

·        دعای اللهم رب شهر رمضان

اعمال مشترکه ماه رمضان: قسم چهارم در اعمال روزهای ماه رمضان است؛ هفتم شيخ كفعمى در بلد الامين و مصباح از اختيار سيد بن باقى نقل كرده كه هر كه بخواند اين دعا را در هر روز ماه رمضان بيامرزد حق تعالى گناهان چهل ساله او را :

این دعا از سه بخش تشکیل شده است :

الف )  صدا زدن  خداوند به برخی از صفاتش :  اى خداى صاحب جلالت و بزرگوارى

ب) توصیف  فضیلت ماه  رمضان :  ماه رمضان كه فرو فرستادى در آن قرآن را و بر بندگانت در آن روزه را واجب فرمودى

ج) درخواست از خدا :  مرا حج خانه محترمت در اين سال و در هر سال روزى فرما  و گناهان بزرگم را به من ببخش زيرا كه‏ آنها را جز تو كس نيامرزد.

• اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ الَّذِي أَنْزَلْتَ فِيهِ الْقُرآنَ وَ افْتَرَضْتَ عَلَى عِبَادِكَ فِيهِ الصِّيَامَ‏

( بار خدايا اى پروردگار ماه رمضان كه فرو فرستادى در آن قرآن را و بر بندگانت در آن روزه را واجب فرمودى )

• ارْزُقْنِي حَجَّ بَيْتِكَ الْحَرَامِ فِي هَذَا الْعَامِ وَ فِي كُلِّ عَامٍ‏

( مرا حج خانه محترمت در اين سال و در هر سال روزى فرما )

• وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ فَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُهَا غَيْرُكَ يَا ذَا الْجَلاَلِ وَ الْإِكْرَامِ‏

( و گناهان بزرگم را به من ببخش زيرا كه‏ آنها را جز تو كس نيامرزد اى خداى صاحب جلالت و بزرگوارى. )

·        دعای  اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي حَجَّ بَيْتِكَ الْحَرَامِ

سيّد ابن طاووس از امام صادق و  موسى بن جعفر عليهم السّلام روايت كرده كه فرمودند: در ماه رمضان از اوّل آن تا آخر آن پس از هر فريضه بخوان

دراین دعا  موارد زیر را درخواست میکنیم : زيارت مقبول خانه خدا  و مشاهد شریف ، تندرستى و گشادگى، خدا ياور بودن، تقدیرات درشب قدر، طولانی کردن  عمر، روزی فراوان، ادای قرض وامانت، اجابت دعا

• اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي حَجَّ بَيْتِكَ الْحَرَامِ فِي عَامِي هَذَا وَ فِي كُلِّ عَامٍ=  خدايا زيارت خانه محرّمت را در امسال و در هر سال نصيبم كن،
• مَا أَبْقَيْتَنِي فِي يُسْرٍ مِنْكَ وَ عَافِيَةٍ وَ سَعَةِ رِزْقٍ وَ لا تُخْلِنِي مِنْ تِلْكَ الْمَوَاقِفِ الْكَرِيمَةِ وَ الْمَشَاهِدِ الشَّرِيفَةِ =  تا زمانیكه زنده ام دارى در آسانی تندرستى و گشادگى روزى، و محرومم نكن مرا از آن اماكن گرامى، و مشاهد شريف.
• وَ زِيَارَةِ قَبْرِ نَبِيِّكَ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ فِي جَمِيعِ حَوَائِجِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَة ِ  =  زيارت قبر پيامبرت كه درود تو بر او و بر خاندانش باد، و در تمام حاجات دنيا و آخرت ياور من باش
• فَكُنْ لِي اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ فِيمَا تَقْضِي وَ تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِي لا يُرَدُّ وَ لا يُبَدَّلُ  =  خدايا از تو درخواست میكنم در آنچه كه حكم میكنى و مقدّر می‌نمايى، از فرمان حتمى در شب قدر، از حكمى كه برگشت داده نمیشود، و به حكم ديگر تبديل نمی‌گردد،
• أَنْ تَكْتُبَنِي مِنْ حُجَّاجِ بَيْتِكَ الْحَرَامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْكُورِ سَعْيُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَيِّئَاتُهُمْ  =  اينكه مرا در شمار زائران خانه محترمت بنويسى، آن زائرانى كه پاك و خالصانه است زيارتشان و پذيرفته است تلاششان و آمرزيده است گناهشان، و نابود شده است بدي هايشان،
• وَ اجْعَلْ فِيمَا تَقْضِي وَ تُقَدِّرُ =  و قرار ده در آنچه حكم میكنى، و مقدّر می‌نمایى
• أَنْ تُطِيلَ عُمُرِي [فِي طَاعَتِكَ ] =  اينكه عمرم را طولانى سازی
• وَ تُوَسِّعَ عَلَيَّ رِزْقِي  =  و روزی ام را فراوان كنى،
• وَ تُؤَدِّيَ عَنِّي أَمَانَتِي وَ دَيْنِي =  و امانت و قرضم را ادا نمايى،
• آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ =   دعايم را اجابت كن اى پروردگار جهانيان

لازم به یادآوری است :

منبع دعاهای روزانه ماه رمضان، مفاتیح الجنان می‌باشد.که برای بهره بیشتر بایستی به آن رجوع کرد.

ترجمه دعاها از منابع استاد شیخ حسین انصاریان نقل شده است و در اینجا فقط متناسب با رویکرد این یادداشت ، ساماندهی موضوعی شده است.

منبع : برنامه خودسازی یک ماهه (دوره فشرده در یک ماه) ؛  دکتر سید جواد هاشمی فشارکی  ، نشر وانیا؛ ۱۳۹۶