در این نوشتار ؛ مجموعه حمایت ها و پیگیریهای رهبر انقلاب اسلامی در طول دوره بحران ویروس منحوس کرونا ، که منتج به کشف واکسن ایرانی گردیده است ، تبیین شده است
*
دکتر سید جواد هاشمی فشارکی ، استاد دانشگاه و مولف کتاب مدیریت بحران ومدیریت شهری
- مقدمه
یکی از مهم ترین موفقیت های ایران در بحرانهای طبیعی و فتنه های دشمنان ، هدایت حکیمانه رهبر انقلاب اسلامی متکی بر تعالیم دین مبین اسلام می باشد.که نمونه اخیر آن در بحران بیماری کرونا تجلی یافته است . از هشدارهای به موقع تا راهبری دستگاههای مختلف در پیش پیش گیری و ارتقای سلامتی مردم؛ و بخصوص پیگیری یافتن راههای درمان بیماری است.
مدیریت عالی بحران به عنوان یک روش بهینه و بهنگام در زمینه تاثیرگذاری بر محیط نامساعد بوجودآمده بوده ودر این نوشتار ، تمامی سخنان رهبر انقلاب در طول دوره بحران ویروس منحوس کرونا ، از پایگاه اطلاع رسانی ایشان استخراج ، تیتر گذاری ، موضوع بندی ، مدون و در بخشهای زیر ارایه گردیده است :
- الف- تاکید بر تولید داخلی
شعار سال اعلامی از سوی رهبرانقلاب در سنوات اخیر ، در موضوعات تولید بومی وداخلی بوده است و در دوره کرونا نیز تاکید ایشان بر تولید نیازهای بهداشتی و درمانی نیز بر تولید داخلی می باشد. وبخصوص با توجه به تهدیدات بیولوژیک دشمن ، واردات تولیدی کشورهای غربی را نهی کرده اند:
- تشویق به تولید داخلی : شنیدم خوشبختانه کارهای خوبی هم در زمینهی تولید دارو برای این ویروس جدید انجام گرفته یا تحقیقاتی برای واکسن دارد انجام میگیرد. حالا در دنیا تبلیغ میکنند که واکسن تا فلان مدّت -تا یک سال، تا شش ماه، بعضی میگویند تا فلان مدّت- امکان ندارد؛ هیچ معلوم نیست؛ دانشمندان خوب ما، دانشمندان جوان ما، محقّقین کارآمد ما بنشینند، روی مسئلهی واکسنِ همین ویروسکرونا و تولید واکسنهای مختلف کار کنند؛ ای بسا که خیلی زودتر از آنها به واکسن دست پیدا کنند و بتوانند از آن استفاده کنند. یکی از بخشهای مهم، این مسئله است(۱۳۹۹/۰۲/۱۷ ، بیانات در ارتباط تصویری با مجموعههای تولیدی )
- واکسن تولید ایران، مایهی افتخار و عزّت : ” موضوع آخر هم مسئلهی کرونا است، که این را هم مجدّداً عرض کنیم. اوّلاً واکسنی که برای کرونا آماده شد مایهی افتخار است؛ این را انکار نکنند؛ این مایهی عزّت یک کشور است، مایهی افتخار کشور است. البتّه از طرق مختلفی دارند دنبال واکسن حرکت میکنند که خب در یک موردی به آزمایش انسانی رسید و موفّق بود. سعی نکنند این را انکار کنند. بعضی هستند هر کار بزرگی را که در کشور انجام میگیرد مستبعد میدانند. وقتی این سانتریفیوژهای هستهای را جوانهای ما درست کرده بودند و بنده چند بار در سخنرانی اسم آوردم و اشاره کردم، چند نفر از این بزرگان علمی به من نامه نوشتند که آقا! نبادا شما گول اینها را بخورید، اینها نمیتوانند چنین کاری بکنند؛ انکار میکردند، میگفتند نمیشود، ولی خب دیدید چه شد و به کجا رسید. عین همین قضیّه در مورد سلّولهای بنیادی بود؛ وقتی مرحوم کاظمی و این جوانان عزیزی که بحمدالله امروز هم هستند، توانستند سلّولهای بنیادی را که یک کار بسیار بزرگ در مسائلِ زیستیِ انسانی است انجام بدهند، یک عدّهای باز همان وقت به ما پیغام میدادند یا نامه مینوشتند ــ حالا نامه را یادم نیست ــ که خیلی باور نکنید. بعضیها آمدند اینجا به خود من گفتند؛ گفتند اینها را خیلی باور نکنید، اینها خیلی قابل قبول نیست. نه، قابل قبول بود و باور هم کردیم و آن وقت درست بود، بعد از آن هم ده برابر پیشرفت کرد. الان هم همین جور است؛ این واکسن را درست کردند و تست انسانی شد، انشاءالله بهترش را و کاملترش را هم درست خواهند کرد -یعنی روزبهروز کاملتر خواهد شد- تا الان موفّق بوده، بعد از این هم انشاءالله موفّق خواهد بود. این نکتهی اوّل که این مایهی افتخار است. من از همهی دستاندرکاران، از وزارت بهداشت و دیگران که دستاندرکار تولید واکسن بودند، تشکّر میکنم. ” ( ۱۳۹۹/۱۰/۱۹ ،بیانات در سخنرانی تلویزیونی در سالروز قیام ۱۹ دی )
- کمک به تولید ملی همانند کمک های مومنانه : یک نکتهی دیگری که در باب اقتصاد کشور خوب است عرض بکنیم، این است که رفع مشکلات احتیاج به همراهی مردم دارد؛ همدلی مردم. ….؛ مثل این کمک مؤمنانهای که برای قضیّهی کرونا انجام گرفت که همهی مردم وارد شدند، در قضیّهی تولید [هم] میتوانند کسانی که توانایی دارند، برای یک نفر، دو نفر، ده نفر اشتغال ایجاد کنند و کمک کنند به اشتغال آنها. ” ( ۱۴۰۰/۰۱/۰۱ ، سخنرانی نوروزی خطاب به ملت ایران )
- جهش تولید در بخش دارو و واکسن: اکنون در کشور در خصوص تولید دارو و واکسن برای مقابله با ویروس کرونا، کارهای تحقیقاتی خوبی انجام شده است و چه بسا دانشمندان خوب و جوان و محققان کارآمد ما بتوانند زودتر از کشورهای دیگر موفق به تولید دارو و واکسن برای مقابله با کرونا شوند. ( ۱۳۹۹/۰۲/۱۷ ، به مناسبت هفتهی کارگر و پیگیری تحقق شعار سال در ارتباط تصویری هفت مجموعه تولیدی با رهبر انقلاب )
- ب- تذکر به مسئولین مربوطه
از انجا که برخی از مسولان در میان مشکلات کاری خود ؛ برخی کوتاهی ها و قصورات رخ داده است ، لذا ایشان تذاکرات لازم را داده اند :
- کوتاهی برخی از مسئولان و پیامدهای آن : رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر «به حداقل رساندن مراجعات به دستگاههای اجرایی با افزایش خدمات الکترونیک»، مسئولان را به رعایت حداکثری ضوابط بهداشتی توصیه کردند و افزودند: متأسفانه گاهی برخی از مسئولان در رعایت مواردی مثل ماسک زدن به شیوهی صحیح یا رعایت فاصله، کوتاهی میکنند که این بیاعتناییها بر رعایتهای عمومی مردم هم اثر منفی میگذارد. ( ۱۳۹۹/۰۸/۰۳ ، جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا در حضور رهبر انقلاب )
- رفع موانع از پیش رو: کارهای بزرگی در کشور در جریان است و به توفیق الهی هیچ حادثهای نتوانسته جمهوری اسلامی را متوقف کند اما باید این موانع را که موجب کُند شدن حرکت میشود، هر چه زودتر برطرف کرد. ( ۱۳۹۹/۰۸/۰۳ ، جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا در حضور رهبر انقلاب )
- هشدار تلویحی به ستاد کرونا: بنده هیچ پیشنهادی در این باره ارائه نمیکنم و تابع نظر و تشخیص کارشناسی ستاد ملی مبارزه باکرونا هستم اما باید توجه داشت که عبادات و توسل بخصوص در ماه رمضان و شبهای قدر جزو نیازهای اساسی و حتمی مردم است و مردم در قضایای مهم نیز بیشتر به ارتباط با پروردگار نیاز دارند البته معتقدم اگر قواعد سختگیرانهای هم در این زمینه وضع شود مردم مؤمن و مسجدی حتماً بیشتر از دیگران به آن عمل میکنند. رهبر انقلاب در جمع بندی این بخش از سخنانشان افزودند: همان گونه که گفتم نظر کارشناسیشده در ستاد ملی مبارزه با کرونا را معتبر میدانم اما این بررسی را باید به کسانی سپرد که حقیقت و ضرورت دعا و توسل را درک میکنند آن وقت هر چه آنها تصمیم بگیرند بنده و همه مردم به آن عمل خواهیم کرد. ( ۱۳۹۹/۰۲/۲۱ ، ارتباط تصویری ستاد ملی مبارزه با کرونا با رهبر انقلاب )
- مسولان به قولهایی که دادند عمل کنند: «پیگیری و تلاش جدی برای اجرای قولهایی که داده شده» از جمله طرحهای هفتگی وزارت نیرو، سیاست پالایشگاهسازی برای جلوگیری از صدور نفت خام، تقویت شرکتهای دانشبنیان، ادامهی کارهای خوب علمی و بهداشتی و درمانی که در مقابله با کرونا انجام شده، و افزایش تولید از دیگر توصیههای مؤکد رهبر انقلاب به دولت برای سال آخر فعالیت بود؛ سالی که بههیچوجه نباید دولت بهصورت وقت اضافه به آن نگاه کند. ( ۱۳۹۹/۰۶/۰۲ ، سخنرانی رهبر انقلاب در ارتباط تصویری با جلسه هیئت دولت )
- ج – تقدیر و بیان نکات مثبت و هدایت گری
درشرایط بحران ، ضرورت هدایت گری و حمایت همه جانبه از تمامی دست اندرکاران عرصه مقابله با بیماری ضرورت داشته و رهبر انقلاب ، ضمن بیان نکات مثبت کارهای انجام شده و امور در دست اقدام و تقدیر از زحمات آنان وتشویق به تداوم کار تاحصول نتیجه ، تذکرات لازم را نیز داده اند :
- تشویق در تسریع در اکتشاف واکسن : حضرت آیتالله خامنهای تلاشهای علمی و تحقیقاتی مراکز دانشگاهی و برخی شرکتهای دانشبنیان را برای شناخت رفتار این ویروس متقلب و پیدا کردن واکسن و داروی مقابله باکرونا، بُعد دیگری از افتخار ایرانیان بر شمردند و ابراز امیدواری کردند جوانان دانشمند میهن بتوانند هر چه زودتر در این زمینه نیز افتخار بیافرینند و استعداد ایرانی را بار دیگر به دنیا نشان دهند. ( ۱۳۹۹/۰۲/۲۱ ، ارتباط تصویری ستاد ملی مبارزه با کرونا با رهبر انقلاب )
- تشکر از تلاش برای دارو و واکسن : ایشان همچنین با تأکید بر لزوم استخدام نیروی انسانی مورد نیاز وزارت بهداشت، از تحقیقات پژوهشگران برای دستیابی به دارو و واکسنِ مقابله با کرونا صمیمانه و عمیقاً تقدیر کردند. ( ۱۳۹۹/۰۸/۰۳ ، جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا در حضور رهبر انقلاب )
- د- هشدار در برابر فتنه های دشمن
با توجه به اینکه آمریکا ما را با با تحریم های زیادی مواجه کرده و حتی مانع ورود داروهای بیماران سرطانی به کشور می گردد ، علنا در جنگ با ملت ایران هستند و دستشان به خون شهید سلیمانی و دیگران الوده می باشد ،بنابراین با توجه به سو سابقه امریکا وغربیها علیه ملتهای جهان وبخصوص کشورهای اسلامی و بویژه جمهوری اسلامی و وجود شبهاتی در دستکاری این ویروس لذا رهبر انقلاب ابتدا هشدارهای لازم را درخصوص احتمال جنگ بیولوژیکی داده و نیز به پژوهش دقیق و نیز اتکا به تولید داخلی معطوف داشته اند . و از لحاظ جنبه احتیاطی از عواقب سو واکسن های امریکایی و اروپایی انرا غیر مجاز اعلام میکنند.:
- هشیاری در برابر توطئه های دشمنان : در جنگهای بزرگ دنیا، در دو جنگ جهانی میلیونها نفر کشته شدند؛ حالا در قضیّهی کرونا گفته میشود که مثلاً تا حالا یک میلیون و خردهای در سطح دنیا مبتلا(۱۳) شدهاند. در جنگ اوّل و دوّم [جهانی] که با فاصلهی حدود بیست سال در اروپا اتّفاق افتاد، چندین میلیون [نفر] -حالا الان دقیق یادم نیست، امّا میدانم بیش از ده میلیون جمعیّت- به قتل رسیدند؛ در جنگ ویتنام که آمریکا به آنجا حمله کرد همین جور؛ و در جنگهای گوناگون دیگر. در همین اواخر به وسیلهی عوامل آمریکا، در حملهی به عراق عدّهی زیادی کشته شدند، به شهادت رسیدند؛ و امثال اینها فراوان اتّفاق افتاده. پس ما وقتی که راجع به این قضیّه فکر میکنیم از بقیّهی حوادث مهمّی که در دنیا همواره وجود داشته نبایستی غفلت بکنیم و بدانیم که همین حالا هم میلیونها انسان زیر فشار ظلم و ستم دشمن و دشمنیهای دشمنان و قدرتمندان رنج میبرند؛ مردم در یمن، مردم در فلسطین و در بسیاری از نقاط دیگر جهان زیر فشار هستند. پس مسئلهی کرونا ما را از توطئهی دشمنها غافل نکند، از توطئهی استکبار غافل نکند؛ [چون] دشمنی استکبار هم با اصل نظام جمهوری اسلامی است. اینکه کسی خیال کند که ما دشمنی نکنیم تا با ما دشمنی نکنند، این نیست؛ اصل نظام جمهوری اسلامی، اصل مردمسالاری اسلامی از نظر آنها قابل قبول نیست، قابل فهم نیست و قابل تحمّل نیست. این هم یک نکته. ( ۱۳۹۹/۰۱/۲۱ ، سخنرانی تلویزیونی به مناسبت ولادت حضرت امام زمان(عج) )
- احتمال تهدید بیولوژیکی دشمن : ” این اقدام با توجه به قرائنی که احتمال «حملهی بیولوژیکی» بودن این رویداد را مطرح کرده میتواند جنبهی رزمایش دفاع بیولوژیک نیز داشته و بر اقتدار و توان ملّی بیفزاید. ” ( فرمان فرمانده معظم کل قوا به رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در زمینه مقابله با کرونا ، ۲۲ اسفند ۱۳۹۸ )
- احتمال تهدید بیولوژیکی ایران از سوی امریکا : شما آمریکاییها متّهمید به اینکه این ویروس را شما تولید کردهاید؛ من نمیدانم چقدر این اتّهام حقیقی است، امّا وقتی این اتّهام وجود دارد کدام عاقلی به شما اعتماد میکند که شما بیایید برای او دارو بیاورید؛ ممکن است داروی شما یک وسیلهای باشد برای اینکه این بیماری را بیشتر گسترش بدهد. هیچ اعتباری ندارید؛ به شما اعتمادی نیست. ممکن است یک دارویی را شماها تجویز کنید، یا وارد کشور بکنید که این ویروس را ماندگار کند و مانع تمام شدنش بشود؛ یعنی اگر چنانچه این تهمت درست باشد و شما این ویروس را به وجود آورده باشید، این کارها از شماها بر میآید. یا اگر کسی را به عنوان درمانکننده و پزشک بخواهید بفرستید، ممکن است او بخواهد بیاید اینجا، اثر عملی سمّی را که تولید کردهاند را از نزدیک ببیند؛ چون گفته میشود که با استفادهی از آشناییهای ژنتیک ایرانی که از وسایل مختلفی به دست آوردهاند، یک بخشی را بالخصوص برای ایران درست کردهاند؛ خب این ممکن است بخواهد بیاید ببیند که اثرش چگونه شد؛ اطّلاعات خودشان را تکمیل کنند و دشمنی خودشان را بیشتر کنند؛ بنابراین این حرفی نیست که کسی از ملّت ایران این را قبول کند. ( ۱۳۹۹/۰۱/۰۳ ، سخنرانی نوروزی خطاب به ملت ایران )
- امریکایی ها متهم به تولید ویروس کرونا وعدم اعتماد به آنان : از جملهی موضوعات مربوط بهکرونا که بد نیست من این را اینجا بگویم، این است که سران آمریکا چند بار تا حالا گفتهاند که ما حاضریم از لحاظ درمان و دارو به شما کمک کنیم؛ چند بار تکرار کردهاند که فقط شما از ما بخواهید تا به شما از لحاظ دارو و درمان کمک کنیم. این جزو آن حرفهای بسیار عجیب است که به ما میگویند که از آنها درمان بخواهیم و دارو بخواهیم. اوّلاً خودتان دچار کمبودید؛ الان خبرهایی که از آمریکا میرسد، یعنی حرفهایی که خود آمریکاییها میزنند، شهردار فلان شهر، رئیس بهداری فلان نقطه، رئیس بیمارستان فلان ایالت، خودشان دارند صریحاً میگویند که دچار کمبودهای وحشتآوری هستند؛ هم از لحاظ وسایل پیشگیری در بُروز بیماری، از ابتلای به بیماری، هم در دارو و مانند اینها. اگر چیزی دارید و دستتان باز است صرف خودتان بکنید. ثانیاً شما آمریکاییها متّهمید به اینکه این ویروس را شما تولید کردهاید؛ من نمیدانم چقدر این اتّهام حقیقی است، امّا وقتی این اتّهام وجود دارد کدام عاقلی به شما اعتماد میکند که شما بیایید برای او دارو بیاورید؛ ممکن است داروی شما یک وسیلهای باشد برای اینکه این بیماری را بیشتر گسترش بدهد. هیچ اعتباری ندارید؛ به شما اعتمادی نیست. ممکن است یک دارویی را شماها تجویز کنید، یا وارد کشور بکنید که این ویروس را ماندگار کند و مانع تمام شدنش بشود؛ یعنی اگر چنانچه این تهمت درست باشد و شما این ویروس را به وجود آورده باشید، این کارها از شماها بر میآید. یا اگر کسی را به عنوان درمانکننده و پزشک بخواهید بفرستید، ممکن است او بخواهد بیاید اینجا، اثر عملی سمّی را که تولید کردهاند را از نزدیک ببیند؛ چون گفته میشود که با استفادهی از آشناییهای ژنتیک ایرانی که از وسایل مختلفی به دست آوردهاند، یک بخشی را بالخصوص برای ایران درست کردهاند؛ خب این ممکن است بخواهد بیاید ببیند که اثرش چگونه شد؛ اطّلاعات خودشان را تکمیل کنند و دشمنی خودشان را بیشتر کنند؛ بنابراین این حرفی نیست که کسی از ملّت ایران این را قبول کند. ( ۱۳۹۹/۰۱/۰۳ ، سخنرانی نوروزی خطاب به ملت ایران )
- بروز تواناییهای ملّت ایران در مقابله با کرونا و فشار حدّاکثری دشمن :” سال ۹۹ همچنین از جهتی سال بُروز تواناییهای ملّت ایران بود؛ هم در مقابلهی با همین آزمون بزرگ یعنی کرونا که انصافاً ملّت عزیز ما از مجموعههای درمانی و بهداشتی گرفته، تا محقّقین و دانشمندان، تا آحاد مردم، تا گروههای جهادی و خدمتگزار، توانایی بزرگی را از خودشان نشان دادند برای مدیریّت این حادثهی تلخ، آن هم با فشار حدّاکثری دشمن در زمان تحریم؛ با وجود تحریم، بسته بودن راههای گوناگون برای استفادهی از امکانات خارج از کشور، ملّت ما، دانشمندان ما، پزشکان ما، پرستاران ما، بهیاران ما، عوامل آزمایشگاهی ما و عوامل رادیولوژیستی ما -اینهایی که دستاندرکار درمان مردم بودند- انصافاً توانستند تجربهی بزرگی را به یادگار بگذارند و توانایی بزرگی از خودشان نشان بدهند؛ همچنین ملّت ایران توانایی خودش را نشان داد در مقابلهی با فشار حدّاکثری دشمن. دشمنان ما و در رأس آنها آمریکا در صدد بودند که ملّت ایران را با این فشار حدّاکثری به زانو دربیاورند. امروز خود آنها و رفقای اروپاییشان صریحاً میگویند که فشار حدّاکثری شکست خورده. ما میدانستیم شکست میخورد و عازم بودیم که دشمن را شکست بدهیم در این زمینه. میدانستیم ملّت ایران میایستد، ولی امروز خود آنها دارند اعتراف میکنند به اینکه این فشار حدّاکثری شکست خورده است. ( ۱۳۹۹/۱۲/۳۰ ، پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۰ )
- ممنوعیّت ورود واکسن آمریکایی، انگلیسی و فرانسوی به کشور : ” نکتهی دوّم در مورد کرونا این است که ورود واکسن آمریکایی و انگلیسی به کشور ممنوع است. این را من به مسئولین هم گفتهام، الان هم به طور عمومی میگویم. اگر آمریکاییها توانسته بودند واکسن تولید کنند، این افتضاح کرونایی در کشور خودشان پیش نمیآمد. چند روز پیش در ظرف ۲۴ ساعت، اینها چهار هزار نفر تلفات داشتند. اینها اگر بلدند واکسن درست کنند، اگر کارخانهی فایزرشان میتواند واکسن درست کند، چرا میخواهند به ما بدهند؟ خب خودشان مصرف کنند که این قدر مرده و کشتهی زیاد نداشته باشند. انگلیس هم همین جور. بنابراین، به اینها اعتماد نیست؛ من واقعاً اعتماد هم ندارم، نمیدانم، گاهی اوقات هست که اینها میخواهند واکسن را روی ملّتهای دیگر امتحان کنند، ببینند اثر میکند یا نمیکند. بنابراین، از آمریکا و از انگلیس [واکسن تهیّه نشود]. البتّه به فرانسه هم من خوشبین نیستم، علّتش هم این است که سابقهی آن خونهای آلوده را اینها دارند. [البتّه] از جاهای دیگر اگر بخواهند واکسن تهیّه کنند -که جای مطمئنّی باشد- هیچ اشکالی ندارد. ” ( ۱۳۹۹/۱۰/۱۹ ،بیانات در سخنرانی تلویزیونی در سالروز قیام ۱۹ دی )
- سخن پایانی
- پیش از این ، در بحرانهای مناطق کشور ، منافقین ، جنگ تحمیلی ، داعش ؛ فتنه های مسولین نا اهل مانند بنی صدر ، فتنه های گروهک های سیاسی و بخصوص در فتنه شدید ۸۸ و نیز سالهای ۹۶ و ۹۸ نقش رهبری در مهار بحران در تلاطم فتن زمانه ، بی بدیل بوده است و اگر نبود چنین ذکاوت و هدایت گری ایشان ؛ هرکدام از این بحرانها می توانست معضلات شدیدی را برای مردم وکشور بوجود اورد ، که در بحران کرونا نیز مظاهر آن تجلی یافت .
- اگر مسولان ستاد ملی کرونا و مسئولان سایر بخشهای تدابیر ایشان دقیقا عمل میکردند و رویه عملی ایشان را در پیش میگرفتند ، ثمرات بیشتر و زودتری برای جامعه بهمراه می اورد.
- رهبر انقلاب در حد اعلای راهبری جامعه ، تدابیر لازم را خردمندانه وهوشمندانه اعلام و عمل نموده اند و لازم است همگان مجدانه تا پایان شرایط بحرانی کشور این تدابیر را ملاک عمل خویش قرار دهند .
- نوشتار حاضر مبین این است که نقش رهبری معظم انقلاب اسلامی از آغاز تاکنون، خردمندانه و هوشمندانه در همه زمینه هایی که لازم بوده ، بخصوص در ممنوعیت واکسن امریکایی و حمایت از تولید واکسن ایرانی، به موقع بیان شده و اثر گذار بوده است و اگر نبود چنین جایگاهی و چنین رهبرخردمندی ، قطعا کشور و جامعه با مشکلات عدیده ای مواجه میشدند . به پاس این نعمت الهی بایستی به درگاه خداوند شکرگذار بوده وتدابیر ایشان را عمل نماییم. وآینده درخشان در تراز جهانی را رقم زده و زمینه ساز ظهور (عج) باشیم .
منبع :
پايگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيتاللهالعظمی سيدعلی خامنهای (مدظلهالعالی) – مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی ، به نشانی : https://farsi.khamenei.ir/