ساختمانی که با ارتفاع ۴۲ متر در زمان اتمام ساخت در سال ۱۳۴۱ بلندترین ساختمان و اولین آسمان‌خراش‌های تهران به شمار می رفت و سالها نماد معماری مدرن در تهران و به عنوان یک نماد شاخص شهری به چشم می آمد، بعلت  واقعه آتش سوزی به یکباره فرو ریخت و اینک با قامتی نو با تکراری بی هویت سر برآورده است .

برخلاف ایده طراحان ؛ از بازنمایی انتزاعی ویا واقع گرایانه از حادثه پلاسکو ، بی هویتی سیمای معماری نوین شهر تهران باز سازی و تداعی کرده اند . نمای پلاسکو با کپی برداری از معماری غربی درایجاد نمای سراسر ریتم یک نواخت و یک الگوی پنجره پلکانی ودرسایه پیشرفت فناوری ساخت، که نه تنها اصالت معماری ایرانی را ندارند؛ بلکه به هیچ کدام از مصادیق بافت تاریخی این منطقه و آثاری که در اطراف آن قراردارد ، توجهی نداشته‌است ؛ در حالیکه انتظار یک بنای باشکوه و با اصالت که با استفاده از علوم و فنون روز معماری غنی ایرانی را جلوه گر کند ؛ از آن می رفت .

پلاسکویی که زمانی به عنوان یک بنای فاخر وتقریبا مرتفع ، یکی از نماد های مشهور تهران محسوب می شد ، امروزه با تجدید بنای آن با هزینه های گزاف ،  نمای آن باعث فریاد بی هویتی سیمای بصری شهر تهران و سبب نگرانی هایی در بین جامعه مهندسی بوجود آورده است. همچنین پلاسکو به دلیل موقعیتی که دارد و حادثه ای که آنرا به مقیاس ملی کشاند وحساسیتی که سبب شده مورد توجه مردم قرار گیرد ؛ این سیمای بصری ؛ تاثیر مخرب خود را خواهد گذاشت .

سخن پایانی

غیر از نقدی که بر محل هزینه کرد ساختمان پلاسکو ، برای تعداد محدودی از کسبه صرف شد و من بعد نیز می خواهد بعنوان ترویج مدهای غربی در بازار مصرف کشور گردد ، نقد اساسی به سیمای معماری بیرونی ساختمان وارد می باشد ، که علیرغم مصوبات قانونی و تاکید رهبر انقلاب مبنی بر رعایت هویت اسلامی درمعماری ؛ چنین معماری بی هویتی شکل گرفته است .

پلاسکو اکنون دوباره قد برافراشته ، تا همواره تابلوی هشداری برآشفتگی سیمای شهر تهران باشد ، و متولیان شهری به خود آیند و برای برون رفت از تداوم بی هویتی معماری حاکم نظام صدور پروانه شهرداری چاره اندیشی کنند .

************

پیوست :

اطلاعات ساختمان پلاسکو

“ساختمان پلاسکو در سال ۱۳۴۱ در تهران گشایش یافت و به عنوان یکی از مراکز اصلی تولید و فروش پوشاک در تهران به شمار می‌رفت. پس از حادثه تلخ آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو در دی‌ماه سال ۹۵ که منجر به شهید شدن ۱۶ نفر از آتش‌نشانان شد، در سال ۹۷ پروژه ساخت پلاسکو توسط بنیاد مستضعفان به‌عنوان متولی این پروژه با رویکرد اتمام آن تا سال ۱۴۰۰ با عملیات خاکبرداری و احداث سازه نگهبان کلید خورد. پلاسکوی ۱۴۰۰ طبق جدیدترین مقررات، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های حوزه ساخت و ساز و به خصوص آتش‌نشانی در ۲۰ طبقه و با زیر بنای ۲۰ هزارمتر ساخته شده است.”( ایسنا ، ۱۳ آذر ۱۴۰۰ )

این ساختمان “دارای ۱۶ دستگاه پله برقی و نیز ۵ دستگاه آسانسور و قابلیت باز و بسته شدن درب‌های خروج در نما، از جمله موارد جدید در ساختمان پلاسکو می‌باشد. یادمان شهدای آتشنشان حادثه پلاسکو در طبقات همکف و منفی یک، تلاشی برای زنده نگه داشتن یاد این شهدا گرامی می‌باشد. پلاسکو تا انتهای آذر ماه سال ۱۴۰۰ پذیرای ۶۰۰ کسبه قدیمی و افتتاح و به روی عموم مردم گشوده خواهد شد .” ( باشگاه خبرنگاران جوان ، ۱۳ آذر ۱۴۰۰ )

“ساختمان پلاسکو” نام مجموعه‌ای تجاری – خدماتی در شمال شرقی چهارراه استانبول (تقاطع خیابان‌های جمهوری و فردوسی) بود که در سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۱ ساخته شد و بخش جنوبی آن با ارتفاع تقریبی ۶۵ متر از نخستین برج‌های تهران و یکی از نشانه‌های “معماری مدرن” پایتخت به شمار می‌آمد. پس از انقلاب اسلامی، مالکیت عرصه و اعیان ساختمان در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت، لیکن سرقفلی حدود ۵۸۰ واحد تجاری – تولیدی مستقر در دو بنای ۱۵ طبقه (برج جنوبی) و پنج طبقه (بخش شمالی) که در زمینه پوشاک فعالیت داشتند، در مالکیت بخش خصوصی (افراد) بود. ( پایگاه اطلاع رسانی شرکت ساختمانی بانک ملت ، بی تا )

مساحت عرصه موجود (محدوده طرح) حدود ۱۰۸۵ مترمربع، در ابعاد ۳۱ متر (بر خیابان جمهوری اسلامی) در ۳۵ متر منطبق بر محل برج تخریب شده است. همچنین سطح اشغال: ۱۰۰ درصد