دراین نوشتار جنگ خندق( احزاب ) بصورت اجمالی تشریح شده است .
دکتر سید جواد هاشمی فشارکی
غزوه خندق یا غزوه احزاب [۱] یکی از غزوات مهم آخرین پیامبر الهی که در سال پنجم رخ داد. این جنگ با فتنه قبیله بنی نضیر وهمراهی یهود ؛ کفار عرب و مشرکان قریش با تمام متحدان خود برای حمله به شهر مدینه مرکز حکومت نوبی جهت ریشه‌کن کردن اسلام همداستان شدند.
برای مقابله با حمله نظامی دشمن ، رسول خدا(ص) دربارۀ ماندن یا بیرون رفتن از مدینه با مردم مشورت کرد. به پیشنهاد سلمان فارسی، براساس تجربه خندق در ایران ؛ گزینه حفرخندق را پذیرفتند. و مسلمانان در اطراف مدینه خندق حفر کردند.
ضربه منافقین : جنگ خندق هنگامی اتفاق افتاد که در مدینه خشکسالی شده بود و مردم شهر از نظر آذوقه و مواد خوراکی در فشار بودند ؛ لذا مردم به وحشت افتادند،منتهی آنان که ایمان محکمتری داشتند دل به نصرت خدا بستند ولی آنها که ایمانشان سست و یا در دل نفاق داشتند همه جا سخن از سقوط شهر مدینه و اسارت زنان و کودکان به دست دشمن به میان آورده و به بهانه های مختلف از فرمان رسول خدا(ص)و توقف در کنار خندق سرپیچی کرده و فرار می کردند،و سخنان ناهنجاری که موجب ترس و دلسردی دیگران نیز بود به زبان آورده و نفاق باطنی و بی ایمانی خود را همه جا آشکار می ساختند.
مدد الهی به کمک مومنین : در جنگ خندق چند معجزه آشکار از پیامبر الهی دیده شد در قسمتی از خندق،سنگ بزرگی ظاهر شد که کار کندن خندق را مشکل ساخت رسول خدا(ص) آب دهان خویش در ظرف ابی انداخت سپس دعایی بر آن خوانده پیش رفت و آن آب را بدان سنگ پاشید آن سنگ سخت،از برکت آب دهان و دعای پیغمبر،مانند خاک نرم شد و با بیل و کلنگ به آسانی آن را کندند. همچنین برکتی که در خرما و برکتی که در غذای جابر پیدا شد و برقی که از سنگ جهید .
اقدام امام علی(ع) در مبارزه با شجاع ترین نفر دشمن و قتل عمرو ابن عبدود ، روحیه مسلمانان را افزایش و سبب تخریب روحیه کافران و سپس شکستشان موثر بود ، پیامبر اکرم(ص) در این باره فرمود: ضربه علی(ع) از عبادت ثقلین (جن و انس) بهتر یا برتر بود و به روایتی دیگر فرمود مبارزه علی با عمرو، از همه اعمال امت من تا روز قیامت برتر است .
نتیجه جنگ : حفر خندق تا آن زمان در بین اعراب رایج نبود و باعث شگفتی مسلمانان و غافگیری مشرکان شد. و این جنگ با پیروزی مسلمانان به پایان رسید و مشرکان عقب نشینی کردند.
جمع بندی
با عنایت به این واقعه تاریخی،متناسب با شرایط فعلی چنین میتوان دریافت کرد:
تشکیل کارگروههای مشورتی دلسوز و توانمند و مورد مشورت موثر در بخشهای مختلف در امورگوناگون جامعه و حتی دفاعی
منافقین همواره در جامعه اسلامی وجود دارند و نقش مخرب تر از دشمن دارند و بایستی مانع فعالیتهای تخریبی آنان شد .
ضرورت توانمند شدن و امادگی پیش از وقوع تهدیدات و تجاوزات دشمنان
تلاش و جهاد با توکل به خدا، قطعا نصرت الهی را بهمراه خواهد داشت.
[۱] آیه ۲۱۴ سوره بقره، آیات ۵۱ تا ۵۵ سورۀ نساء و آیات ۹ تا ۲۵ سورۀ احزاب در‌باره غزوۀ خندق نازل شده است .
