هان ای کسانی که ایمان آوردید هنگامی که در روز جمعه برای نماز جمعه اذان داده می شود به سوی ذکر خدا بشتابید و دادوستد را رها کنید، اگر بفهمید این برای شما بهتر است

“یا ایها الذین امنوا اذا نودی للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکر الله و ذروا البیع…” آیه ۹ سوره  مبارکه جمعه

نماز جمعه در اسلام از اهمیّت ویژه ای برخوردار است،آن قدر که خداوندمتعال سوره ای از قرآن را به این نام نازل کرده است و همچنین روایات زیادی در اهمیّت و فضیلت این فریضه عبادی سیاسی از ائمه اطهار(ع) نقل شده است و اجر و پاداش فراوانی را برای شرکت کنندگان در نماز جمعه در نظر گرفته شده است.در مقابل هم کسی که بدون عذر نماز جمعه را ترک کند، مورد خشم خداوند قرار می گیرد و از رحمت و الطاف او به دور خواهد بود.

نماز جمعه یکی از شعائر اجتماعی مهم مسلمانان از صدر اسلام بوده و از نمادهای همبستگی مسلمانان شناخته می‌شود. وپس از انقلاب اسلامی ایران، برگزاری نمازهای جمعه شکوفا شد و ستادهای نمازجمعه موظّف به «باشکوه» کردن آن شدند.

نماز جمعه های کشور در طول عمر۴۱ساله خود مرکز برخی فعالیتهای اجتماعی نیزبوده است . اعزام رزمندگان به جبهه ها و تشیع پیکر شهدا ، برگزاری راهپیمایی هایی که یا به نماز جمعه ختم شده مانند روز قدس ، و یا از نمازجمعه ( در حمایتهای ملت های مظلوم دنیا و یا اعتراضات به ظلم های دشمنان اسلام  ) اغاز شده است .وهمچنین مرکز جمع آوری کمکهای نقدی و جنسی به جبهه ها و مناطق اسیب دیده و محروم ، محل اعزام نیروهای رزمنده به جبهه ها ، وعده گاه رزمندگان ونیروهای مومن وانقلابی ؛ جمع آوری وسازماندهی کمک های مومنانه در شرایط بحران و….. بوده است .

سنت حسنه جمعه ها : شرکت رزمندگان در نماز جمعه شهر نزدیک استقرارخود در دوران دفاع مقدس

نمازجمعه در بیانات امامین انقلاب

در ذیل بیانات امام خمینی(ره) و امام خامنه ای در باب جایگاه و اهمیت نماز جمعه ؛ با رویکردی نوین بصورت موضوع محور و ارایه شده است:[۱]

اهمیت و جایگاه نمازجمعه- ثمرات و فواید معنوی ،دینی ،فرهنگی، اجتماعی  و سیاسی نماز جمعه -ثمرات و فواید دشمن شکن نماز جمعه -درخصوص امام جمعه وعوامل ستاد نماز جمعه -حاصل و دستاوردهای نمازجمعه و تاکیداتی برای برگزاری بهتر نمازجمعه و درنهایت قدر دانستن این نعمت انقلاب اسلامی .

• اهمیت و جایگاه نمازجمعه:
• بزرگترین کار امام: یکی از بزرگترین کارهای امام بزرگوارمان ایجاد و تاسیس همین نمازهای جمعه بود. (امام خامنه ای)
• بسیار مهم بودن احیای نماز جمعه : تحقیقا احیای نماز جمعه در ایران از مسائل بسیار مهم است. (امام خمینی ره)
• سنت پایدار : امروز به برکت انقلاب اسلامی و با هوشیاری امام بزرگوارمان به یک سنت پایدار در کشور تبدیل شده است. (امام خامنه ای)
• در راس همه امور : مردم و نسل های آینده به این مساله اهمیت بدهند که نماز جمعه در راس همه امور است. (امام خمینی ره)
• غیرعادی بودن : ملت ما گمان نکند که نماز جمعه یک نماز عادی است. (امام خمینی ره)
• نقش و اهمیت نماز جمعه: اگر با نگاه متدبرانه­ ای به اوضاع کشور خود و گذشته و آینده آرمانی آن نگاه کنیم، نقش نماز جمعه و اهمیت این فریضه را بیشتر درک خواهیم کرد. (امام خامنه ای)

• ثمرات و فواید معنوی نماز جمعه :
• ارتباط با خدا : ارتباط با خدا را بیشتر کنیم و یکی از آنها نماز جمعه است. (امام خامنه ای)
• برکات اسلام : برپایی نماز جمعه یکی از برکات بسیار عظیم اسلام. (امام خمینی ره)
• برکات انقلاب : یکی از برکات این نهضت و انقلاب همین اقامه نماز جمعه هاست. (امام خمینی ره)
• برکت داشتن : این نماز جمعه ای که در همه جا است شما می بینید چه برکتی دارد. (امام خمینی ره)
• شکر و برکت : شکر نماز جمعه را بکنید تا خدا برکات نماز جمعه را زیاد کند. (امام خامنه ای)
• نعمت بزرگ : نماز جمعه نعمت بزرگی است که در اختیار ماست. (امام خامنه ای)
• برکت دینی : امروز از برکت نماز جمعه است که ملت از خانه هایشان بیرون ریخته و اجتماع و با یکدیگر تفاهم می کنند و به مسائل سیاسی و دینی گوش می دهند. (امام خمینی ره)
• درمان شفابخش : نماز جمعه هر کلمه اش و هر خطبه اش یک درمان شفابخشی بر دل های مردم متدین و مومن. (امام خامنه ای)
• رشته تسبیح وکانون نور و گرما: نماز جمعه مثل رشته تسبیح است. این مثل یک کانونی است که نور و گرما به سطح جامعه می بخشد. (امام خامنه ای)

• ثمرات و فواید فرهنگی- اجتماعی نماز جمعه :
• ارشادی بودن : ائمه جمعه و جماعات مردم را ارشاد کنند و حضور آنها را در صحنه گوشزد کنند. (امام خمینی ره)
• تربیت اسلامی : نماز جمعه وسیله تربیت اسلامی است. (امام خامنه ای)
• وحدت بخش بودن : هر چه می توانیم باید اجتماع مردم و وحدت کلمه مردم را تقویت کنیم و از مهم ترین ابزارهایش نماز جمعه است. (امام خامنه ای)
• حفظ ایمان و روحیه در مردم :یکی از مهم ترین عوامل حفظ ایمان و روحیه در مردم همین نماز جمعه و همین خطبه های جمعه است. (امام خامنه ای)
• توام سازی نماز و اجتماع : نماز جمعه همانطوری که از نامش هم نشان می­دهد، نمازی است که ذکر خدا را با اجتماع مسلمانان توام تامین می­کند. (امام خامنه ای)
• ثمرات نماز جمعه : این نماز، نماز جمعه است. نماز اجتماع است. نماز روشنگری و آگاه سازی آحاد مردم است. نماز اخبار از آفاق به مومنین و آحاد مردم است. (امام خامنه ای)
• نگه داشتن در خط واحد مستقیم : همین نماز جمعه بود که یک توده عظیم را با وجود این همه طبل و بوق تفرق در خط واحد مستقیم نگه داشت. (امام خامنه ای)
• نماز جمعه وسیله نزدیکی دل های مردم به خدا :هر چه می توانیم دل های مردم را به خدا بایستی نزدیک تر کنیم و وسیله اش نماز جمعه است. (امام خامنه ای)
• نماز وحدت آفرین : این نماز تفاوت می­کند با آن ذکر و یادی که تنها و در خلوت انجام بگیرد در این نمار تن­ها و دلهای مردم در کنار یکدیگر قرار می­گیرد لذا به این نماز می­گویند نماز وحدت آفرین حقیقت هم همین است. (امام خامنه ای)
• نمایش قدرت اسلام : نماز جمعه که نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی اسلام است باید هر چه با شکوه تر و پر محتواتر اقامه شود. (امام خمینی ره)
• وسیله رفع گرفتاریها : در صدر اسلام هم نماز جمعه و مساجد چنین وضعی داشتند که اجتماعات وسیله ای بودند برای رفع گرفتاری های مسلمین و تصمیم گیری در مقابله با دشمنان اسلام. (امام خمینی)
• گسترش تقوی و روح دینی : نماز جمعه برای گسترش تقوی و روح دینی در مردم است. (امام خامنه ای)
• گوشزد کردن در صحنه بودن مردم: ائمه جمعه و جماعات مردم را ارشاد کنند و حضور آنها را در صحنه گوشزد کنند. (امام خمینی ره)
• مجتمع کردن مردم : آنچه مردم را مجتمع می کند همین ائمه جماعات و جمعه هاست. (امام خمینی ره)
• مهیا کردن مردم : این نماز جمعه تقریبا مردم را مهیا می کند، مردم را بیدار می کند. (امام خمینی ره)
• بیدارکردن مردم : این نماز جمعه تقریبا مردم را مهیا می کند، مردم را بیدار می کند. (امام خمینی ره)

• ثمرات و فواید سیاسی نماز جمعه :
• اجتماع سیاسی: نماز جمعه یک اجتماع سیاسی است. نماز جمعه یک عبادت سرتاپا سیاسی است. (امام خمینی ره)
• نمایش قدرت اسلام : نماز جمعه که نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی اسلام است باید هر چه با شکوه تر و پر محتواتر اقامه شود. (امام خمینی ره)
• تحریک شوق جهاد : همین نماز جمعه بود که شوق جهاد فی سبیل الله را در دلها تحریک کرد. (امام خامنه ای)

• ثمرات و فواید دشمن شکن نماز جمعه :
• بهم ریختن نقشه دشمنان :اقبال به نماز جمعه دشمن را ناکام و ناراحت می کند چون با اقامه نماز جمعه نقشه های دشمن به هم می ریزد. (امام خامنه ای)
• سنگر بودن : نماز جمعه سنگر است و این سنگر ها را پر کنید. (امام خمینی ره)
• سنگر دفاع معنوی در مقابل دشمنان: مسئولان انقلاب در سراسر کشور ائمه جمعه هستند. پایگاه های هدایت و رهبری مردم در سراسر کشور ائمه جمعه هستند. سنگرهای دفاع معنوی در مقابل دشمنان در سطح جامعه ائمه جمعه هستند. (امام خامنه ای)
• سنگر محکم در برابر دشمن : نماز جمعه یک سنگر اساسی در مقابل تهاجم همه جانبه دشمن است. بنابراین باید این سنگر را هرچه محکم­تر آراست و حفظ کرد. (امام خامنه ای)
• سنگر مقابل تهدیدات دشمن :نماز جمعه یک سنگر اساسی در مقابل تهاجم همه جانبه دشمن است. (امام خامنه ای)
• واجب سمبلیک : نماز جمعه یک واجب سمبلیک است. اولا نماز است، یعنی: ذکر خداست، ثانیا سلاح است، حالت جنگیدن با دشمن و با شیطانهاست. (امام خامنه ای)
• مضر دشمنان : نماز جمعه هنوز خیلی مضر به منافع دشمنان ماست. (امام خامنه ای)
• تلاش دشمن علیه نماز جمعه و لطمه انقلاب:
• دشمن نماز: این رسانه های گروهی بیگانگان هستند که تبلیغ می کنند مردم علاقه زیادی به نماز جمعه ندارند. (امام خمینی ره)
• لطمه انقلاب : اگر دستگاه امامت جمعه و نمازهای جمعه از انقلاب گرفته شود یقینا به انقلاب لطمه ای سخت خواهد خورد. (امام خامنه ای)

• امام جمعه :
• ارتباط امام جمعه با مردم : منصب امامت جمعه یعنی منصب تماس روحانیت با ملت. (امام خمینی ره)
• ائمه جمعه ،موثرترین قشرهای جامعه : ائمه جمعه باید توجه داشته باشند که یکی از موثرترین قشرهای جامعه به حساب می آیند. (امام خمینی ره)
• ائمه جمعه مسئولان انقلاب: مسئولان انقلاب در سراسر کشور ائمه جمعه هستند. پایگاه های هدایت و رهبری مردم در سراسر کشور ائمه جمعه هستند. سنگرهای دفاع معنوی در مقابل دشمنان در سطح جامعه ائمه جمعه هستند. (امام خامنه ای)
• بالاترین اجتماع ائمه جمعه: ائمه جمعه در سراسر ایران بالاترین اجتماع را دارند. (امام خمینی ره)
• بخشی از کار دستگاه رهبری : نماز جمعه در نقاط کشور بخشی از کار دستگاه رهبری کشور را دارند انجام می دهند. (امام خامنه ای)
• پایگاه هدایت و رهبری مردم: مسئولان انقلاب در سراسر کشور ائمه جمعه هستند. پایگاه های هدایت و رهبری مردم در سراسر کشور ائمه جمعه هستند. سنگرهای دفاع معنوی در مقابل دشمنان در سطح جامعه ائمه جمعه هستند. (امام خامنه ای)
• نیاز سنجی و بیان سوالات مردم : هنر بزرگ امامان جمعه این است که مطلب مورد نیاز مردم را بشناسد ، استفهام های مردم را بداند و مطرح کند. (امام خامنه ای)
• خدمت ­رسانی به این فریضه : ائمه محترم جمعه و دست­ اندرکاران اقامه نماز بیشترین نقش را در خدمت ­رسانی این فریضه (نماز جمعه) به مردم دارند و همه این خدمات هم مشکور است. (امام خامنه ای)
• منبر ویژه : خطبه نماز جمعه یک منبر معمولی نیست. (امام خامنه ای)

• ستاد نماز جمعه :
• افتخار خدمتگزاری به دین ومسلمین : خدمتگزاری در این نقطه و شغلی که شما در خدمت به دین و مسلمین برای همه انتخاب کرده­اید، افتخار بزرگی است. (امام خامنه ای)
• سهیم بودن در فیض رسانی :هم شما کارکنان و زحمتکشان و خدمتگزاران ستاد نماز جمعه، هم ائمه محترم جمعه، هم مسئولانی که در مراکز به امور نمازهای رسیدگی می­کنند همه در فیض­رسانی این فریضه بزرگ سهیم هستند این را باید قدر دانست. (امام خامنه ای)
• خدمت ­رسانی به این فریضه : ائمه محترم جمعه و دست­ اندرکاران اقامه نماز بیشترین نقش را در خدمت ­رسانی این فریضه (نماز جمعه) به مردم دارند و همه این خدمات هم مشکور است. (امام خامنه ای)

• حاصل و دستاوردهای نمازجمعه:
• کمک به اهداف جمهوری اسلامی : نماز جمعه به پیشرفت اهداف جمهوری اسلامی کمک می کند. (امام خامنه ای)
• محل تصمیم گیریها : در صدر اسلام هم نماز جمعه و مساجد چنین وضعی داشتند که اجتماعات وسیله ای بودند برای رفع گرفتاری های مسلمین و تصمیم گیری در مقابله با دشمنان اسلام. (امام خمینی ره)
• مظهر عزم ملی : مظهر عزم ملی نماز جمعه است. ( امام خامنه ای)
• مهم ترین محصول انقلاب: یکی از مهم ترین چیزهایی که در این انقلاب حاصل شد قضیه نماز جمعه است. (امام خمینی ره)
• نمازجمعه حقیقی : به حمدا… در این نهضت، نماز جمعه با محتوای حقیقی آن تحقق یافت. (امام خمینی ره)

• اقدامات برای برگزاری بهتر:
• اشنا کردن مردم با…: در نماز جمعه مردم باید با جریانات و مسائل جهان اسلام آشنا شوند حقیقت را بفهمند این مطلب همیشه همین طور بوده است. اما امروز از همیشه مهمتر است. چرا؟ چون دستگاه­های سلطه طلب و مستکبران دنیا پول خرج می­کنند برای اینکه بتوانند حرف دروغ و شایعه پراکنی و فریب و ترفندهای گوناگون تبلیغی خود را به گوش مردم دنیا برسانند و آنها را از این طریق منحرف کنند. (امام خامنه ای)
• افزایش جاذبه حضور در نماز : مردم هم باید نماز جمعه را قدر بدانند و ائمه جمعه و دیگر دست­اندرکاران هم باید جاذبه­ های نماز جمعه را روز به روز بیشتر کنند. (امام خامنه ای)
• اقامه با شکوه تر: نماز جمعه که نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی اسلام است باید هر چه با شکوه تر و پر محتواتر اقامه شود. (امام خمینی ره)
• اقامه پرمحتوا تر : نماز جمعه که نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی اسلام است باید هر چه با شکوه تر و پر محتواتر اقامه شود. (امام خمینی ره)
• اهمیت دادن : به این نماز جمعه اهمیت بدهید. این هم از برکات جمهوری اسلامی است. (امام خمینی ره)
• با شکوه تر شدن نمازجمعه : از مردم عزیزمان مصرا می­خواهم برای کوری چشم دشمن نماز جمعه­ها را با شکوهتر کنند. (امام خامنه ای)
• باز یافتن به محتوای اصیل : من امیدوارم که نماز جمعه ها محتوای اصیل خود را باز یابد. (امام خمینی ره)
• جذب شدن جوانان : ما از اول باید فکر کنیم که چگونه می­شود جوانان را به نماز جمعه جذب کرد. (امام خامنه ای)
• رفع تشنگی حقیقت و آگاهی : نسل جوان ما تشنه حقیقت، فهمیدن و آگاه شدن است. نمازهای جمعه باید بتواند این تشنگی را به نحو نیکوتر به انجام برساند. (امام خامنه ای)
• برکات جمهوری اسلامی: : به این نماز جمعه اهمیت بدهید. این هم از برکات جمهوری اسلامی است. (امام خمینی ره)
• بیان مسایل فراموش شده : نماز جمعه موجب می شود تا مسائل فراموش شده در اسلام به بهترین وجه برای مردم گفته شود. (امام خمینی ره)
• مشعل هدایت : نماز جمعه را باید کاری کرد که مشعل هدایتی باشد. (امام خامنه ای)
• قدرت بیشتر برای انجام نماز جمعه : نماز جمعه ها با قدرت هر چه بیشتر انجام شود. (امام خمینی ره)
• پر کردن مساجد : نماز جمعه سنگر است و این سنگر ها را پر کنید. (امام خمینی ره)
• جایگاه و محور مرکزی : باید تلاش کنیم که همان جایگاه و محور مرکزی را که اسلام برای نماز جمعه خواسته است محقق کنیم. (امام خامنه ای)

• قدر بدانیم :
• قدر دانستن مردم : مردم هم باید نماز جمعه را قدر بدانند و ائمه جمعه و دیگر دست­اندرکاران هم باید جاذبه­ های نماز جمعه را روز به روز بیشتر کنند. (امام خامنه ای)
• قدر شناسی : قدر این فریضه عظیم (نماز جمعه) را باید خیلی دانست. (امام خامنه ای)

• سخن پایانی
• اینک نمازهای جمعه ما در جای جای این کشور خدائی، یادگاری است عزیز و جانسوز و ارزشمند و دل افروز از امام راحل؛ ابوذر زمان ؛ شهدای محراب وهمه کسانیکه بنحویی در برپایی با شکوه آن نقش داشته اند ، که امروز به امامت مراد و محبوب خود، احیاگر سنن حیاتبخش اسلام و روح خدا در جسم بیجان جهان معاصر، در حفظ ارزشها و شعارهای اسلام ناب محمدی صلی الله علیه و آله و سلم در پرتو امام جمعه و ولی جمع و رهنما و رهبر جهان اسلام باشند.
• درحالیکه در شرایط بد گسترش ویروس کرونا ، مصلی ها می توانست با برگزاری نماز، ضمن عطر افشانی عنایت الهی بر شهر عمل کند ، درعین حال بعنوان کانون مبارزه با بحران شهر عمل نماید ، متاسفانه بعلت تصمیم ستاد ملی کرونا چندین ماه است که تعطیل شده است ، و می شود با رعایت ملاحظات بهداشتی برگزار گردیده و سبب تطهیر پیکر جسم جان جامعه آفت زده گردد و این اجتماع مومنانه که مورد رحمت الهی است ، سبب رافت الهی بر ریشه کنی همه الودگی های ظاهری وباطنی ؛ الودگی های مادی ومعنوی از جامعه اسلامی گردد.
• خداوند ان شالله به ما توفیق قدردانی نعمت نمازجمعه را عطا کرده و ما را از اقامه کنندگان واحیاگران نمازجمعه قرار دهد.

[۱]  خبرگزاری میزان ، ۱۱ فروردين ۱۳۹۵

دکتر سیدجواد هاشمی فشارکی پژوهشگر ومولف کتاب مبانی ، کارکردها و ویژگیهای مساجد– ۱۳۹۵