در این مقاله باتوجه به نیازها ، حوادث ، محدودیت ها و مشکلات گوناگون صحنه های جنگ ، خلاقیت ها وابتکاراتی که در زمینه ی ماشین آلات مهندسی رزمی بکار برده شده ، تبیین شده است.
مهندس عبدالامیر ابراهیمی – دکترسید جواد هاشمی فشارکی- جهادگر امیر محمد زاده
مهندسی رزمی در دفاع مقدس دارای ویژگی هایی بود که شاید بتوان گفت نسبت به سایر مهندسی رزمی های ارتش های جهان متفاوت بود و آن اینکه به دلیل پیوند خوردن مهندسی رزمی با روحیه ی ایمان و توکل الهی رزمندگان، با توفیقاتی از سوی خدواند متعال همراه بود که این توفیقات اغلب در قالب خلاقیت ها و ابتکارات گوناگون بروز می کرد و البته باید گفت که از نظر علمی نیز موارد مختلفی همچون کمبود امکانات، روابط خوب میان فرماندهان و رزمندگان و نیز روابط بین رزمندگان، ارتباط میان یگان های مهندسی رزمی ارگان های مختلف و … عوامل گوناگونی بود که سبب مهیا شدن زمینه ی نصرت الهی گردیده بود. لذا مهندسی رزمی رزمندگان در دوران دفاع مقدس، با خلاقیت های گوناگون در عرصه های مختلف و استفاده ی همه جانبه و بهینه از مکان، زمان و امکانات موجود تلفیق یافته بود. علاوه بر این، جهان بینی که حاصل از دین اسلام بود، سبب شده بود رزمندگان در راه خداوند متعال هرگونه ایثارگری از خود بروز داده و در این راه نهایت تلاش خود را بکار گیرند و از یأس بپرهیزند. از نظر علمی نیز به اثبات رسیده که هرگاه خلاقیت در کنار تلاش بی وقفه قرار می گیرد، بالاخره موفقیت حاصل خواهد شد.
۱- دو زیست کردن برخی از ماشین آلات مهندسی
یکی از شرایط دشواری که در جبهه بوجود آمده بود، انجام کار ماشین آلات مهندسی در باتلاق بود که رزمندگان را بر آن داشت تا چاره ای برای آن بیاندیشند. لذا اقدام به دوزیست کردن برخی از ماشین آلات مهندسی نمودند.
۱-۱- ساخت لودر باتلاقی(باتلاق رو)
به منظور باتلاقی کردن لودرها، باتوجه به اینکه تنش تحملی سطح باتلاقی به مراتب از تنش تحملی سطح های غیرباتلاقی کمتر می باشد، لازم بود که سطح اتکای لودر بر روی زمین افزایش یابد تا تنش منتقل شده از طریق لودر به زمین کمتر شود، برای این منظور دو طرح زیر مطرح شد:
- طرح اول: استفاده از چرخ های فلزی عریض با تیغچه هایی که بر روی این چرخ ها نصب می شود.
- طرح دوم: استفاده از چرخ های دوبله (به جای هر چرخ، از دو چرخ استفاده گردد)
الف– طرح اول: چرخ های فلزی
چرخ های فلزی حسنی که داشتند این بود که مقاوم در مقابل ترکش نیز بودند.
اگرچه فلزی نمودن چرخ لودر، آن را به میزان زیاد از آسیب پذیری حفظ می کرد، منتهی اثرات سوئی نیز بر مکانیزم لودر وارد می ساخت که خوب بود مورد توجه قرار می گرفت و چنانچه این اثرات شدید بود، می بایست تغییراتی در طرح فوق داده شود. اما بررسی دقیق این اثرات روی مکانیزم لودر، مستلزم اطلاعات دقیق فنی از لودر موردنظر بود که متأسفانه در این زمینه مرجعی در دست نبود و اگر هم چنین مرجعی موجود بود، حداقل یک ماه یا بیشتر وقت لازم داشت تا بشود آن را بررسی نمود و ضمناً شرایط کاری نیز آن قدر مشخص نبود که بشود روی آن حساب باز کرد، مخصوصاً برای طرحی که اولین بار می خواهد اجرا شود، آزمایش یکی از بهترین راه حل ها خواهد بود. به هر حال اثراتی که چرخ فلزی روی لودر می گذاشت، تحت عناوین زیر کلاسه می شدند. ارتعاشات- وارد شدن ضربات شدید به دستگاه- کم شدن قدرت مانور- کم شدن سرعت و شتاب(ناشی از اصطکاک و اضافه وزن) برای بررسی اثرات چرخ فلزی روی مکانیزم لودر، می بایست هر یک از عوامل فوق مورد بررسی قرار می گرفت.
ب- طرح دوم: استفاده از دو چرخ لاستیکی به جای یک چرخ لاستیکی
همانطور که قبلاً گفته شد، مبنای اصلی طرح، اضافه کردن سطح اتکای لودر بر روی زمین بود. لذا برای دست یافتن به این هدف، یکی از راه های پیشنهادی، اضافه کردن یک چرخ به هر چرخ بود.
باتوجه به محاسبه ای که قبلاً برای سطح تماس در مورد چرخ فلزی انجام گرفت و باتوجه به ابعاد چرخ لاستیکی، به نظر می رسید که با اضافه کردن یک چرخ، به عرض مناسب نمی توان دست یافت، اما از آنجایی که در مورد تنش مجاز خاک ، اطلاعات زیادی در دست نبود و عدد انتخاب شده، فرضی بود، لذا اجرای کامل طرح می بایست در چند مرحله صورت می گرفت و با جواب گرفتن در هر مرحله، به مرحله ی بعد می رفت. در نهایت تصمیم بر استفاده از چرخ فلزی شد.
بررسی امکان استفاده از چرخ فلزی ساخته شده برای لودر کوماتسوی مدل W90 و W120 باتوجه به مقایسه لودرهای JCB428 چرخ فلزی و چرخ لاستیکی و نیز مقایسه ی مشخصات فنی لودرهای کوماتسوی مدل W90(3) و W120(3) چرخ لاستیکی با لودر هانوماگ مدل C66C نکته های زیر را در بر داشت:
- سرعت نهایی و تعداد دنده های جلوبر و عقب بر در لودرهای چرخ فلزی کمتر است.
- قدرت موتور در لودرهای چرخ فلزی معمولاً بیشتر است.
- سیستم تورک کنورتور و دیفرانسیل در چرخ فلزی به مراتب حجیم تر و قوی تر از چرخ لاستیکی است که گویای انتقال تورک بیشتر به چرخ هاست .
- تورک اعمال شده به چرخ ها در لودر چرخ فلزی بیشتر است.
- تعداد و زاویه و شکل زایده های روی پوسته ی چرخ فلزی مستقیماً با محل کار دستگاه متناسب است.
- حجم روغن سیستم هیدرولیک، تورک کنورتور و حجم آب سیستم خنک کننده در چرخ فلزی بیش از چرخ لاستیکی است که گویای قوی تر بودن سیستم پمپ هیدرولیک و آب است.
نتیجه گیری حاصل از این نکات عبارت بودند از:
- می بایست چرخ های فلزی ساخته شده را بر روی دستگاه بسته و در زمین باتلاقی (زمین نرم کار نشده) اقدام به انتقال و باربرداری نمود. دور زدن باید ملایم صورت گیرد.
- سرعت مجاز لودر با چرخ فلزی شده بایستی محدود گردیده و براثر آزمایش به دست آید.
- راهنمای سرویس و نگهداری دستگاه تهیه و راننده ی آن ملزم به اجرا گردد.
- عوارض دستگاه در حین آزمایش، بررسی و اقدام به رفع عیب گردد.
۲-۱- بولدوزر باتلاقی(باتلاق رو)
آزمایش روی بولدوزر کوماتسو- مدل D85صورت گرفت و پس از بررسی و مقایساتی که میان بولدوزر معمولی و بولدوزر باتلاقی در نوع خارجی آن صورت گرفت این نتیجه حاصل شد که فرق اصلی آنها در شکل و حالت کفشک های آنهاست. لذا برای توانایی بر نصب و سوار کردن کفشک های باتلاقی بر روی شنی ها، تغییرات لازم را کارخانجات مربوطه روی شاسیِ نوعِ معمولی انجام دادند. مثلا شنی را به مقدار لازم، از بدنه ی بولدوزر فاصله داده بودند تا کفشک های جدید پس از نصب به بدنه گیر نکند.
کل کارهای مربوط به باتلاقی کردن بولدوزر معمولی شامل سه مرحله می شد:
الف- ساخت کفشک
ب- بزرگ کردن کمان
ج- بزرگ کردن توپی
الف- ساخت کفشک
نمونه ی فابریک کفشک که ژاپنی بود، به طریق ریخته گری تهیه شده بود ولی به علت اهمیت مسأله ی زمان، تصمیم گرفته شد که یک طریقه ی ضرب العجلی در پیش گرفته شود. لذا قرار شد کفشک توسط ورق هایی منشوری با قطر ۸ میلیمتر ساخته شود و با پیچ و مهره یا جوش به کار سوار شود که چون با موفقیت همراه نبود، تغییرات مختصری روی آن دادندو این کفشک ها را به طریق سنبه ماتریسی ساختند که روی شنی بولدوزر جوش می شدند و در قسمت های بیرون زده شده از شنی، برای جلوگیری از ورود بیش از حد گل و لای و بالابردن مقاومت در خمش، در نمونه ی نسبه ماتریسی، ورقی به کف مثلث جوش می شد ولی در نمونه ای دیگر که نیاز به جوش دادن نبود، فقط محدوده ی شنی را از کف برش می زدند تا روی شنی بنشیند. بزرگترین حُسن این روش، سرعت عمل و سادگی در نصب آن بود. حسن دیگر آن، کمی هزینه بود. سومین حسن آن، این بود که در داخل خودِ کارگاهِ ستاد و در نهایت در شهر اهواز قابل تولید بود. البته معایبی نیز داشت. سپس تصمیم به ساختن کفشک از نوع ریختگی آن شد.ابتدا کفشک نمونه ی ژاپنی از طریق لوله سازی اهواز آنالیز گردید و ترکیبات آن به دست آمد. سپس محل هایی برای مدل سازی نمونه ی ریخته گری شده ی آن درنظر گرفته شد.
ب- بزرگ کردن کمان و توپی
بزرگ کردن کفشک های بولدوزر، باعث شده بود تا کمان بولدوزر با کفشک ها برخورد کند، در نتیجه برای بزرگ کردن کفشک های بولدوزر، باعث شده بود تا کمان بولدوزر با کفشک ها برخورد کند،کفشک ها برخورد کند، در نتیجه برای رفع این مشکل، کمان را در امتداد عرض خود بزرگ تر کردند و مشکل جدیدی که پیش می آمد این بود که می بایست تعداد توپی آن نیز که در حقیقت مفصلِ اتصال کمان به بدنه بود، افزایش یابد.
برای بزرگ کردن کمان بولدوزر در جهات مختلف، می بایست این اضافه کردن، به مقدار ۳۵ سانتی متر از طرفین صورت گیرد که در مجموع ۷۰ سانتی متر می شد و ابتدا فرض بر این گرفته شد که جک های بولدوزر جوابگوی این افزایش بوده و تنها از نظر استاتیکی مسأله بررسی شود. برای این کار، نیروی افقی وارد بر کمان را می بایست حساب کرد و فرض شد که تیغه ی بولدوزر می خواهد خاکی به عمق ۳۰ سانتی متر را جابجا کند. در ادامه تصاویری از محاسبات انجام گرفته آورده می شود. پس از انجام محاسبات، ساخت آن انجام پذیرفت و در نهایت بولدوز باتلاقی ساخته و در جبهه بکار گرفته شد و رزمندگانی که با آن کار می کردند نیز ابراز رضایت از عملکرد آن داشتند.
۱-۳- بیل دوزیست
از دیگر وسیله هایی که مورد نیاز جبهه بود، بیل دوزیست بود که به منظور کار در مناطق باتلاقی و هور لازم می شد.
نمونه ی بیل دوزیست قبل از این در خارج از ایران ساخته شده بود ولی در ایران نمونه ی آن ساخته نشده بود.بخاطر محدودیت ها و مشکلاتی که وجود داشت، نیاز بود در داخل کشور نمونه ی آن ساخته شود. لذا از مدل بیل دوزیست هیتاچی الگوبرداری شد و قرار شد بیل دوزیست توسط شرکت های داخلی ساخته شود و نام آن را پلیکان بگذارند.
برای ساخت بیل دوزیست، کل کار به دو بخش اصلی و فرعی تقسیم شد که بخش اصلی شامل ساخت قطعات اصلی مانند قایقها ،چرخ زنجیر و محورها، شاسی، بوم، بازو، پاکت و قسمتی از ملحقات آنها می شد و بخش فرعی شامل ساخت ملحقات قطعات فوق مانند جک ها، پین ها ، بوش های محل نشستن جک ها، برخی قطعات یاتاقانها و… بود.
لذا با همکاری شرکت های داخل کشور این کار صورت گرفت که در ادامه تصاویری از بیل مکانیکی دوزیست و اسناد مربوط به طراحی و ساخت بیل دوزیست پلیکان آورده می شود.
۱-۴- تراکتور باتلاقی(باتلاق رو)
در دوره ای از جنگ نیاز شد تا تخلیه ی کامل آب های جزیره مجنون انجام گیرد ، بخشی از این کار توسط پمپ انجام گردید ولی در نقاطی که ارتفاع آب در آن مناطق کمتر از ۲۰ سانتیمتر بود و توسط پمپ نمی شد آبها را تخلیه کرد، تصمیم بر آن شد تا از طریق زهکشی، آب های پراکنده ی آن مناطق را به سمت مشخصی هدایت کنند تا آب در یک جا جمع شده و توسط پمپ آن را تخلیه کنند. لذا رزمندگان، دو وسیله را برای این کار مناسب دیدند؛ بیل مکانیکی کفشک باتلاقی و تراکتور باتلاقی این مسئله می بایست از طریق مطالعه ی پرونده های مربوطه و در صورت نیاز انجام محاسبات تکمیلی و بررسی شرایط محل و نهایتاً آزمایش در منطقه صورت می گرفت.پس از بررسی ها و تحقیقات لازم در خصوص تراکتور باتلاقی و بررسی انواع تراکتورها، تراکتور جاندیر مدل ۳۱۴۰ برای این کار انتخاب شد که قرار شد با انجام تغییراتی، دیفرانسیل جلوی آن جابجا شده و برای به چرخش درآوردن چرخ های بزرگتر درنظر گرفته شود و در کنار چرخ های لاستیکی جلو که برای افزایش سطح تماس با زمین درنظر گرفته شده، چرخ های پره ای سبک نصب شود. در قسمت عقب نیز در هر سمت، سه چرخ نصب شود به این ترتیب که چرخ نزدیکتر به تراکتور چرخ پره ای(فلزی) و بعد چرخ لاستیکی با قطر کمتر نصب شود. به این ترتیب، بر روی زمین سخت، تراکتور با دو چرخ در عقب و در زمین های سست تر با چهار چرخ و در شرایط آبرفتی بسیار نرم، پره ها نیروی کششی را تأمین می کنند.پس از ایجاد تغییرات لازم، این تراکتور در چند مرحله مورد آزمایش قرار گرفت و در هر بار نقاط ضعفی که تشخیص داده می شد، برطرف می گردید.
۲- ساخت انواع کانال کن ها
یکی از نیازهای اساسی در جبهه، کانال کن بود، از ابتکاراتی که در این زمینه صورت گرفت، می توان به سه نوع کانالکن اشاره نمود.
۲-۱- کانال کن گاوآهنی بزرگ (نهنگ)
کانال کن گاوآهنی شامل گاوآهنی بزرگ بود که به پشت دستگاه بولدوزر D-155نصب می شد(بجای ریپر) و به آن کانال کن نهنگ نیز گفته می شد. (سند شماره ۴، ص ۲) این کانال کن قادر بود کانالی حفر کند که گودی آن به حدی بود که یک تویوتای بدون سقف قادر بود از درون آن عبور کند. (سرداری کرمانی, بی تا, ص. ۲۲۱, ۲۲۸)
۲-۲- کانال کن تراکتوری
کانال کن تراکتوری تشکیل شده بود از تراکتور و تیغه ای که به پشت تراکتور وصل می شد و کانال را حفر می کرد و سرعت خوبی هم نسبت به دیگر کانال کن ها داشت.
۲-۳- کانال کن خودکششی
یکی دیگر از نیازهای جبهه، کانال کن خودکششی بود که برای تهیه ی آن، مبالغ هنگفتی را شرکت های خارجی جهت فروش یک دستگاه آن پیشنهاد می کردند، و باتوجه به اینکه تعداد زیادی از آن در جبهه نیاز می شد، تصمیم گرفته شد که نمونه ی آن در داخل کشور ساخته شود.
برای ساخت ابتدا اقدام به شناخت انواع کانال کن ها گردید و پس از چندی دو نوع کانال کن مناسب دیده شد که یکی بسیار مدرن بود و ساخت آن مقدور نبود و دیگری که نیمه مدرن بود، جهت شبیه سازی انتخاب گردید.
کانال کن خود کششی از هشت قسمت تشکیل می شد:
- سیستم تولید انرژی که شامل یک دستگاه موتور دیزل می شد.
- سیستم انتقال حرکت
- شاسی و قابهای نگهدارنده ی سیستم های محرکه و انتقال
- سیستم جابجا کننده
- کانال کن
- قطعات رابطه ای
- سیستم کنترل
- سیستم هیدرولیک
مراحل تولید کامل دستگاه عبارت بودند از:
- تهیه ی نقشه و اطلاعات فنی در مورد کلیه ی قطعات مورد استفاده در ماشین
- ساخت مدل برای قطعات ریخته گری شده ی فولادی یا چدنی
- ریخته گری نمونه ای از قطعات
- ماشین کاری قطعات ریخته شده برطبق نقشه های اولیه
- ساخت نمونه ای شاسی و قطعات آهنگری
- مونتاژ اولین نمونه و آزمایش آن
- اصلاح نهایی طرح و تکمیل مدارک
- تدارک قطعات
- تولید ماشین
۳- تیغه یا بیل مین روب
یکی از مشکلات رزمندگان در جبهه ها، میادین مین بود که تلفات جانی بسیاری برای نیروهای خودی به همراه داشت. لذا لازم بود در این خصوص تدبیری اندیشیده شود و طرحی که داده شد، ساخت بیل مین روب بود که “اولین بار بر روی دستگاه بولدوزر اچ.پی هپکو نصب و آزمایش شد و این کار در کارگاه شهید مظفر انجام و تیغه یا بیل موردنظر بر روی بولدوزر نصب می گردید. ”
این بیل با دو عدد جک در طرفین و یک عدد جک در قسمت جلو، به بولدوزر نصب وصل می شد و این کارایی را داشت که با بردن جلوی مین روب به طرف پایین، لبه ی کانال ها را شکافته و به داخل کانال می رفت و با آوردن جلوی بیل به سمت بالا، لبه ی دیگر کانال را شکافته و از کانال خارج می شد.
مین روب با برداشت ۲۰ الی ۲۵ سانتی متر از خاک های سطحی و انتقال خاک ها به طرفین بیل، دو عدد خاکریز به ارتفاع حدود ۵/۱ متر در اطراف بولدوزر یا تانک ایجاد می کرد که البته برای حفاظت بولدوزر، تانک و نیروها از بغل بسیار مفید و موثر بود. درضمن ب این عملکردِ مین روب، مین های ضد نفر و تله شده، منفجر و مین های ضد تانک و ضد خودرو در پشته ها مدفون می شدند. (سرداری کرمانی, بی تا, ص. ۱۷۹)
البته بیل مین روب بعدها تغییراتی کرد و از لحاظ طراحی بدنه تکمیل تر شد. همچنین این بیل به تانک نیز وصل می شد. (سرداری کرمانی, بی تا, ص. ۱۸۰-۱۸۱)
۴- زرهی کردن لودر و بولدوزر
یکی از ابتکاراتی که در جنگ توسط نیروهای خودی صورت گرفت، زرهی کردن لودر و بولدوزر، به منظور پایین آوردن آسیب پذیری دستگاه بود.
در مورد زرهی کردن بولدوزر، آنهایی خوب بود که تا کمر بولدوزر زرهی شده بود، زیرا آنها که کامل زرهی می شد، راننده درون آن کمی احساس نگرانی می کرد.
طبق آزمایشاتی که روی آنها انجام گرفت، گلوله های آر.پی.جی و دیگر سلاح های با کالیبرهای مختلف نیز قابل عبور از ورق های به کار گرفته شده در این دستگاه ها نبود.
این دستگاه برای اولین با در عملیات کربلای ۸ مورد آزمایش قرار گرفت و آزمایشات عملی آن توسط رزمندگان مثبت اعلام شد.
البته کامیون کمپرسی نیز زرهی شد که تصویر آن در قسمت تصاویر موجود میباشد.
۵- ساخت لودر و بولدوزر کنترل از راه دور
در اواخر جنگ، لودر و بولدوزر بدون سرنشین طراحی و ساخته شد که قابل کنترل از راه دور بود. (وزارت جهاد کشاورزی, فیلم شماره ۶۱, & فیلم شماره ۸۷۵, ۱۳۶۷)
۶- ساخت شیلد(دستگاه حفر تونل)
یکی از ابتکاراتی که برای عبور از رودخانه اندیشیده شده بود، حفر تونل در زیر رودخانه بود. این کار توسط دستگاهی به نام شیلد قابل انجام بود؛ منتهی در زمین های سست و آبدار.
به همین منظور موضوع ساخت یا خرید از خارج این دستگاه بررسی شد که نهایتاً به دلیل مسایل امنیتی و پیچیدگی تکنولوژی مدلهای روز این دستگاه، قرار شد نسبت به ساخت در داخل کشور اقدام شود.
اولین دستگاه شیلد با وجود اطلاعات کم، بعد از حدود ۴ ماه ساخته شد که با موفقیت نسبی در محل موردنظر امتحان شد. قطر داخلی این دستگاه ۷/۲ متر و از نوع دستی بود، که بعداً قرار شد شیلدی جهت عبور از رودخانه ی اروند ساخته شود. (اقدامات ساخت دستگاه از تاریخ ۱/۵/۶۳ شروع شد و در تاریخ ۱/۳/۶۴ به اتمام رسید. دستگاه فوق دارای قطر داخلی ۲/۳ متر و دارای قسمت های زیر بود: پوسته- جکه های اصلی- نصاب قطعات- تیغ های برنده ی بالا- جک های صفحه ی جلو- صفحه ی جلو- واشر آب بندی- سیستم هیدرولیک- نوارنقاله- واحد قدرت- فرمانها
۷- خلاقیت در تعمیر ماشین آلات مهندسی
یکی از جاهایی که رزمندگان خلاقیت های خوبی از خود به خرج می دادند، در تعمیر ماشین آلات مهندسی بود.
در تعمیرگاه های جبهه، قسمت هایی مخصوص تراشکاری وجود داشت که رزمندگان با استعداد، یک سری لوازم بدنه و قطعاتی که در بازار نایاب بود و یا می شد بدون هزینه کردن، آنها را ساخت، با همکاری و همفکری یکدیگر می ساختند.
۸- خلاقیت در استفاده از ماشین آلات مهندسی
در جبهه، بسیار اتفاق می افتاد که به دلیل کمبود امکانات و ماشین آلات و یا محدودیت زمانی، نیاز می شد، خلاقیتی صورت گیرد و از ماشین آلات مهندسی موجود، برای انجام کارهای مختلفی که برای آن ماشین تعریف نشده بود، استفاده گردد و مشکل را حل نمود. در ادامه به بعضی از اینگونه موارد اشاره می گردد.
در خاطره ای که در یکی از نشریات دوران دفاع مقدس آمده، از قول یکی از رزمندگان یکی از ابتکارات در این زمینه اینگونه بیان شده است: ” هنگامی که ما می خواستیم در یک منطقه پل بزرگی را نصب کنیم، از آنجائیکه نصب پل باتوجه به محاسبات تئوریک بسیار حساس بود؛ ازجهتی هم ما با کمبود امکانات روبرو بودیم، بطوریکه در شرایط عادی نصب این پل حداقل به ۴ عدد جرثقیل ۵۰ تن به بالا نیاز داشت و ما حتی یک دستگاه جرثقیل نداشتیم. ما توانستیم با همفکری دیگر برادران جهادگر بوسیله ی ۲ دستگاه بولدوزر و ۲ دستگاه لودر این کار را انجام دهیم؛ ابتدا ما دو طرف رودخانه را بوسیله ی خاک بالا آورده و سپس پل را در این دو شانه خاک قرار داده و بوسیله ی لودر، کم کم به خالی نمودن خاک زیر پل اقدام نمودیم و البته این کار می بایست با یک ظرافت خاص انجام می شد که پل در سوراخ های مخصوصی قرار می گرفت. در ادامه، به نمونه هایی از این قبیل خلاقیت های اشاره می شود.
- در موارد بسیاری برای حمل و جابجایی وسایل و تجهیزات، از بیل مکانیکی، لودر و بولدوزر استفاده می شد.
- استفاده از تراکتور جهت عبور از آب(طرح خضر): در طرح خضر، که بدون نصب پل ثابت قرار بود امکانات مختلف را از رودخانه عبور دهند، از تراکتور به عنوان محرک صفحه ی متحرکی که وسایل و تجهیزات روی آن قرار می گرفت و به آن طرف رودخانه انتقال داده می شد، استفاده می گشت.
۹- خلاقیت در نجات ماشین آلات مهندسی رزمی
در زمینه ی نجات ماشین آلات مهندسی در جبهه، خلاقیت ها و ابتکارات زیادی صورت می گرفت که بخشی از آنها در مبحث مربوط به نجات ماشین آلات مهندسی در جبهه آمده است. بدون جرثقیل اگر کمپرسی چپ می شد، با یک لندکروز آن را راست می کردیم -در باتلاق و با آن سختی ها- برای ما یک سرگرمی شده بود. و می گفتیم اگر این را بعداً بگوییم ممکن است کسی باور نکند که یک کمپرسی چپ شده را راست کردیم و از توی باتلاق با لندکروز کشیدیم و بیرون آوردیم.
۱۰– خلاقیت در تعمیر، نجات و سرویس و نگهداری ادوات و ماشین آلات مهندسی در جبهه
تعمیر، نجات و سرویس و نگهداری ماشین آلات مهندسی با توجه به مشکلاتی که در مناطق جنگی وجود داشت از ضرورت هایی بود که می بایست در جبهه انجام گیرد. این قسمت شامل دو مبحث صورت می گرفت :
- نجات ماشین آلات مهندسی رزمی در جبهه : نجات دستگاه در مناطق باتلاقی ، نجات دستگاه از آب و نجات دستگاه در مناطق رملی یکی دیگر از مشکلاتی که وجود داشت، نجات دستگاه گیر کرده در مناطق رَملی بود.
- تعمیر و سرویس و نگهداری ماشین آلات مهندسی رزمی در جبهه
همچنین بکسل کردن ماشین آلات (دستگاه های لودر و بلدوزر و….) آسیب دیده: متناسب با آسیب دیدگی دستگاه ، شامل آسیب دیدگی دستگاه براثر اصابت ترکش ، اصابت ترکش به رادیاتور ، اصابت ترکش به فیلتر گازوئیل ، اصابت ترکش به لوله روغن سوپر ، اصابت ترکش به موتور و پاره شدن شنی ، اصابت گلوله به سینی زیر پای راننده ، اصابت ترکش به یکی از جک های بیل و یا ریپر ، اصابت ترکش به دو جک ریپر و یا بیل و اصابت ترکش به چهار جک بیل و یا ریپرنیز با ابتکارات و تلاشهای خستگی ناپذیر در شرایط خطر و اغلب در تاریکی شب صورت میگرفت . که در مقاله دیگری مشروح ان ارایه شده است .
ضرورت دارد این روحیات و ویژگیهای دفاع مقدس ، در بخش های اجرایی مهندسی کشور تشریح گردیده واین روحیات فرهنگ سازی گردد ، تا سبب ارتقا روحیه و معنویت وشکوفایی گردد. همچنین جهت بخشهای مهندسی دفاعی و بویژه برای محور مقاومت آموزش داده وانتقال تجارب صورت گیرد ، تا سبب افزایش کارایی در شرایط خطر و بحرانی گردیده و همچنین باکاهش هزینه ها مواجه گردند.
منابع و مأخذ
- کتب
برهانیان, ع., & نجفی, ح. (۱۳۷۶). جنگ مهندسی، خاطرات، تاریخچه تشکیل و روند تکاملی واحد مهندسی لشکر ۳۱ عاشورا. واحد مهندسی لشکر ۳۱ عاشورا.
پوریرحیم, ع., & صادقی, ی. (بی تا). ایران.
توکلی, ا. (۱۳۷۳). نقش مهندسی در دفاع مقدس.
سرداری کرمانی, ج. (بی تا, ۹). تجارب مهندسی جنگ. تهران, تهران, ایران.
- مقالات
مقاله شماره ۱، مجموعه مقالات پروژه تدوین محتوی مهندسی رزمی در ۸ سال دفاع مقدس؛ مقالات مهندسی رزمی سپاه،۱۳۷۶
مقاله شماره ۸، مجموعه مقالات پروژه تدوین محتوی مهندسی رزمی در ۸ سال دفاع مقدس، بررسي توصيفي تحليلي انواع خاكريزهاي دفاعي، نجفی
- سایت
انصاری. (۱۳۸۶). کربلای ۴. بازیابی از پایگاه حجت الاسلام انصاری راد: تاریخ مراجعه ۲۳/۰۱/۱۳۹۴ ۱۰:۰۰
http://www.ansarirad.ir/index.php/2013-12-09-20-23-35/4/82-4
ایران ویکی. (۱۳۹۳). فضای معماری. بازیابی از تاریخ مراجعه ۲۳/۰۱/۱۳۹۴ ۱۱:۰۰
http://iranwiki.net/detail/1717330/article/4
آموزش نظامی،۱۳۹۰ تاریخ مراجعه ۲۴/۰۱/۱۳۹۴ ۱۲:۰۰
پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس. (۱۳۸۹, ۳ ۱۵). مهندسی رزمی در صف مقدم نبرد. بازیابی از پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس: تاریخ مراجعه ۲۳/۰۱/۱۳۹۴ ۱۴:۰۰
http://www.dsrc.ir/View/article.aspx?id=3394
پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس۲, پ. ع. (۱۳۸۶, ۱۱ ۱۶). خلاقیت های مهندسی در دفاع مقدس. بازیابی از پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس تاریخ مراجعه ۲۷/۰۱/۱۳۹۴ ۱۵:۰۰
http://www.dsrc.ir/View/article.aspx?id=164
