بدنبال انقلاب شکوهمند اسلامی ، تغییر وتحول دربخش های نظام سیاسی و …. صورت گرفت و تاثیر مبانی اسلامی در بسیاری از حوزه ها نضج گرفت . یکی از پیامدهای نیکو در خصوص تدوین و تصویب مصوبات قانونی در سطوح مختلف کشور تحت عنوان هویت اسلامی ایرانی و الگوی اسلامی پیشرفت وامثالهم بوده است . بخصوص در معماری وشهرسازی اسلامی مصوبات بسیار خوبی در ایجاد بسترهای قانونی برای اعمال هویت اسلامی در بخش های مربوطه صورت گرفته است . لکن در سه دهه اخیر در بدنه اجرایی مهندسی کشور ساری وجاری نشده است و نتیجتا اینکه درکشور، با بی هویتی و حتی مغایر هویت اسلامی در حوزه های شهر ، روستا و ساختمان ها در کاربری مختلف مواجه هستیم . این نوشتار بدنبال معرفی بیانات رهبرانقلاب اسلامی درخصوص شهرسازی و معماری اسلامی بصورت کلی و نیز درخصوص شهر قم و شهر شهرتهران می باشد، تا انشاالله دردهه پنجم  انقلاب اسلامی شاهد قوانینی جامع واثرگذار بوده ، بنحویی که ملاک عمل همه نهادهای برنامه ریز و اجرایی، کارشناسان وشرکتهای مشاور ومهندسان طراح  قرارگرفته وشهرها و بناها دارای هویت اسلامی دراحجام ، فضاها و سیمای بصری خود  باشند.  موارد زیر بیانات رهبر انقلاب اسلامی ، امام خامنه ای ؛ در مناسبتهای مختلف میباشد :

• شهرسازی ومعماری اسلامی
• در تدبیر ۱۰ الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت : ” اهتمام به احیا و توسعه نمادهای اسلامی ایرانی به ویژه در پوشش، معماری و شهرسازی با حفظ تنوع فرهنگی در پهنه سرزمین” ( ۲۲ مهر ۱۳۹۷)
• “باید هرچه ممکن است محیط زندگی شهر، به گونه¬ای طراحی و ساخته شود که تحقّق سبک زندگی اسلامی، راحت¬تر امکان¬پذیر باشد” ( ۲۳  دی ۱۳۹۲)   
• “در فهرست خدماتی که شوراها به آن می پردازند باید حفظ هویت و اصالت شهرها و روستاها، و پایبندی به معماری اسلامی و ایرانی، و رعایت زیبایی و استحکام بناها، و ترویج فرهنگ نظم و قانون، و گسترش نمادهای دین و اخلاق، و آسان سازی خدمت رسانی و عدالت و فراگیری در خدمات شهری و توسعه فضای سبز و اهتمام به سلامت محیط زیست، و توجه به نیازهای جانبازان و مصدومان جسمی، و نگاه عدالت گستر به محله ها و اشخاص محروم، و توجه ویژه به بانوان و نیز به جوانان، برجسته شود و همواره در مد نظر قرار گیرد.” ( ۸ اردیبهشت ۱۳۸۶)
• ” انتقاد از درس‌های قدیمی و عمدتاً غربی رشته‌های هنری، لزوم استفاده از جوانان نخبه در مراکز مدیریت فرهنگی بویژه شورای عالی انقلاب فرهنگی و ضرورت توجه به معماری اسلامی ـ ایرانی در آرایش عمومی شهرها مهمترین نکاتی بود که چند نفر از نخبگان جوان در زمینه مسائل فرهنگی ـ اجتماعی مطرح کردند. ” (۱۳ مهر ۱۳۹۰ )
• ” شوراهای شهری در فعالیتهای خود به مختصات “شهر اسلامی” توجه کرده و خدمات شهری را در جهت تأمین این مقصود به کار گیرند و بخصوص به معماری و شهرسازی متناسب با حیات طیبه‌ی اسلامی به طور کامل توجه کنند. در شهر اسلامی، عدالت در تقسیم خدمات شهری، تأمین آرامش روحی و امنیت معنوی، ظهور و اعتلای مظاهر اسلامی و انقلابی، عمران و آبادی و زیبایی، حفظ طبیعت و صفای طبیعی، همه با هم باید مورد توجه قرار گیرد .” ( ۸ اردیبهشت ۱۳۷۸ )
• ” خدمات متنوع در شهرها و روستاها از جمله ساختمان‌سازی‌ها، احداث خیابان‌ها، نامگذاری‌ها و زیباسازی‌ها باید ضمن همخوانی با پیشرفت‌های روز، با معماری ایرانی، اعتقادات دینی، بافت اجتماعی و شرایط آب و هوایی هر منطقه نیز متناسب باشند. ( ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۰ )
  ما به برکت اسلام توانسته‌ایم هویت ایرانی خود را حفظ کنیم و این حقیقت، باید در همه خدمات و امور شهری خود را نشان دهد. ( ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۰ )    
  عامل اصلی برای پیشرفت کشور و حرکت به سوی عزت واقعی، حفظ و تقویت فضای تدین و دین‌داری در فضای شهرها و روستاها است. “   ( ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۰ )    
• ” علی‌الظاهر اروپایی‌ها در زمینه‌ی حفظ نشانه‌ها و یادگارهای تاریخی‌شان پیشقدم هستند و خیلی به آن اهمیت می‌دهند؛ خانه‌ی فلان‌کس، زادگاه فلان دانشمند، محل تدریس فلان استاد، ساختمان‌های یادگاری قدیمی. البته اینها را باید حفظ کرد و اینها چیزهای لازمی است؛ اما شاید از این مهمتر، یا به همین اندازه اهمیت، مسأله‌ی فضای شهری است و تجلی معماری اسلامی و معماری زیبای شرقی. بزرگراهی در غرب تهران درست شده که شاید یک سال پیش، من از آن‌جا عبور کردم و دیدم یک بزرگراه خیلی خوبی است از طرف شمال به جنوب؛ یک چیز خیلی مفید و لازمی است؛ اما اطرافش هنوز هیچی نیست. آن وقت من به آقای احمدی‌نژاد که شهردار بودند و به این‌جا آمدند، گفتم مسأله‌ی ساخت و ساز در اطراف این خیابان‌ها و بزرگراه‌ها، یکی از مسائل مهم شماست؛ چه جوری می‌سازید؟ به چه کیفیت می‌سازید؟ باید طوری بسازید که حتی اگر آن ساخت و ساز دیوار هم باشد، نگاه راننده‌ی اتومبیل عبوری از آن‌جا به شکلهای هندسی ملایم و مطابق طبع انسان، احساس التذاذ بکند. صرف این‌که یک چیزِ بتونی بکشیم بالا، نباشد. در ساخت و سازهای شهری، این مسأله خیلی چیز مهمی است و در خودِ قطار زیرزمینی – مترو – و در ایستگاه‌ها باید این چیزها رعایت شود؛ یعنی چشم ‌نواز باشد و موجب التذاذ و انبساط خاطر باشد؛ هم کاملاً جنبه‌های اسلامی، بی‌رودربایستی در اینها رعایت شود. ما باید مقید باشیم به این معنا که خیلی از معماری‌های گذشته‌ی ما در این ده‌ها سال اخیر، متأسفانه درست در جهت عکس بوده. بایستی به این مسأله‌ی حفظ هویت تاریخی و اسلامی شهر و حفظ مراکز قدیمی توجه کنید.” (  ۱۷ مرداد  ۱۳۸۴ )  
• تأثیرگذاری معماری و نمای ساخت‌و‌سازها بر فضای سبک زندگی : باید هرچه ممکن است، محیط زندگی شهر به گونه‌ای طراحی و ساخته شود که تحقق سبک زندگی اسلامی راحت‌تر امکان‌پذیر باشد (۱۳۹۲/۱۰/۲۳ )

• بیانات درخصوص شهر قم
• ” آنچه را که من تأکید میکنم، معماری و شهرسازی قم است. امروز کارهای بزرگی در قم دارد انجام میگیرد، ساخت و سازهائی انجام میگیرد؛ حتماً در این معماریها باید ملاحظه کنند که معمارىِ اسلامی باشد؛ نمادهای انقلاب در این شهر، در معماریها مشاهده شود؛ چون اینجا شهر اسلام و شهر انقلاب است “. ( ۲۷ مهر ۱۳۸۹ )

• بیانات درخصوص شهر شهرتهران
• ” تهران باید به شهری با هویت ایرانی و اسلامی، زیبا و روح نواز، دارای رفاه عمومی، و مقاوم تبدیل شود.
  باید با برنامه‌ریزی بلندمدت و با پیگیری مجدانه، هویت ایرانی و اسلامی در تهران متجلی شود. ” ( ۱۳ اسفند ۱۳۸۴ )   
• لزوم اهتمام ویژه به معماریِ ساخت‌وسازها در تهران به منظور ایجاد فضای سبک زندگی اسلامی: در اداره‌ی کلانشهر تهران و همچنین در اداره‌ی کشور باید روحیه‌ی خدمت به مردم با نیّت خدایی و با تکیه بر علم و درایت یا همان روحیه‌ی مدیریت جهادی حاکم باشد تا بتوان از مشکلات عبور کرد و به پیش رفت ( ۲۳ دی ۱۳۹۲) 
• معماری ساخت‌و‌سازها در تهران: حقیقتاً معماری و نمای تهران، نمای یک شهر اسلامی نیست و شهرداری و شورای شهر باید این موضوع را جزو جدی‌ترین مسائل خود بدانند( ۲۳ دی ۱۳۹۲)
• تأکید بر قدردانستن باغات و درخت‌های تهران و حفظ این ثروت‌های ملی : رهبر انقلاب به موضوع ساخت‌و‌سازها در ارتفاعات تهران و لزوم جلوگیری از تبدیل منابع طبیعی به ساختمان اشاره کردند ( ۲۳ دی ۱۳۹۲ )
• «معماری امروز تهران، یک معماری وحشی است» : مقام معظم رهبری هم در یک صحبتی که با دانشجویان جوان فیلمساز و رسانه ها بودند، یکی از فیلمسازان جوان یک مجموعهای در ارتباط با معماری شهرهای بزرگ بخصوص تهران ساخته بود بعد گفتند معماریِ مضطرب و وحشی است که از قبل از انقلا ب شروع شده و ما هم همینطور ادامه دادیم ( در دیدار با دانشجویان جوان فیلمساز و رسانه ها)

لازم به یاداوری است مواردی نیز رهبرانقلاب اسلامی در سیاست های کلی نظام در حوزه شهرسازی و نیز مسکن وی ا سیاستهای کلی برنامه های پنج ساله توسعه کشور مطرح نموده اند که در یادداشت مجزا بدان پرداخت شده است . همچنین ایشان بیاناتی نیز درخصوص کاربریهایی مانند مسجد ونمازخانه و بیان نموده اند که مصادیق موردی بوده ،در یادداشت جداگانه ارایه شده است.

• سخن پایانی
• درمعماری سنتی ایران ، مصادیق شهرسازی و معماری غنی ای وجود داشته است ، لکن در دوره قاجار وپهلوی به نابودی کشانده شد . و در اسناد وسیاستهای دوران پیش از انقلاب چنین رویکردی اساسا وجود نداشته است .
• پس از انقلاب اسلامی در قوانین عادی مصوبه جمهوري اسلامي¬ايران ویا در سایر مقررات  موضوعه ویا مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و مصوبات شورای اسلامی شهر وغیره مصوبات خوبی داشته ایم ، لکن در حوزه اجرا ، بسیاری از مدیران عالی و میانی یا بدان عمل نکرده اند ویا بسیار کمرنگ بوده است .
• با توجه به اهمیت موضوع بستر و زیرساختها شهری و معماری در شکل گیری سبک زندگی اسلامی ایرانی ، بایستی در برنامه هفتم توسعه کشور و نیز برنامه های شوراهای شهر وروستا در خصوص هویت اسلامی درمعماری و شهرسازی توجه ویژه شده و بصورت الزام آور منظور گردد.

نایین – خانه مرحوم پیرنیا – مقابل مسجد جامع شهر نایین –  موزه مردم شناسی کویر –  فروردین ۱۴۰۰