در این نوشتار مستندات اظهار شده برای اعزام رزمندگان ایران به لبنان تبیین شده و سپس وضعیت عملیاتهای زمان دفاع مقدس به دو بخش قبل و بعد از آن تقسیم شده است .
رزمنده دفاع مقدس ، دکتر سید جواد هاشمی فشارکی
تجاوز سنگین بعث عراق با حمایت غرب وشرق و کشورهای مرتجع منطقه علیه ایران در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ صورت گرفته ومناطق زیادی از کشور اشغال میشود . پس از فرار بنی صدر و رجوی منافق ، عملیاتهای بزرگ و مهمی صورت میگیرد . در جدول زیر فهرست عملیات زمینی گسترده ازاد سازی رزمندگان ایران پیش از اعزام نیروها به لبنان می باشد برای هر عملیات درجنوب کشور مشتمل بر: نام عملیات، تاریخ شروع و پایان عملیات، منطقه اجرای عملیات، رمز عملیات، نیروهای عملکننده در هر عملیات و چکیدهای از مهمترین دستاوردهای بدست آمده در هر عملیات بیان شده است :
نام عملیات | تاریخ شروع عملیات شروع | تاریخ پایان | منطقه نبرد | رمز عملیات | نیروهای عملکننده | نتایج عملیات |
عملیات اندیمشک | ۲۳ مهر ۱۳۵۹ | ۲۳ مهر ۱۳۵۹ | غرب پل نادری و رودخانه کرخه، سه راه قهوهخانه | ارتش | تثبیت پل نادری و عقب راندن دشمن از قسمتی از غرب کرخه و جلوگیری از سقوط خوزستان و…. | |
عملیات نصر | ۱۵ دی ۱۳۵۹ | ۱۸ دی ۱۳۵۹ | هویزه-کرخهکور- دشت آزادگان | – | ارتش و دانشجویان پیرو خط امام |
بخشی از شهر خرمشهر را آزاد شد |
عملیات توکل | ۲۰ دی ۱۳۵۹ | ۲۰ دی ۱۳۵۹ | شمال آبادان- سهراهی ماهشهر | – | ارتش | تلاش در جهت جلوگیری از محاصره آبادان و عبور نیروهای عراقی از کارون با شکست روبرو شد |
عملیات فرمانده کل قوا | ۲۱ خرداد ۱۳۶۰ | ۲۵ خرداد ۱۳۶۰ | آبادان دارخوئین | سپاه | ||
عملیات ثامن الائمه | ۵ مهر ۱۳۶۰ | ۵ مهر ۱۳۶۰ | نصرمنالله و فتحٌقریب | ارتش و سپاه | بازپسگیری ساحل شرقی رودخانه کارون-خارج کردن آبادان از محاصره یکساله-آزادسازی بیش از ۱۵۰ کیلومترمربع از اراضی اشغال شده | |
عملیات طریق القدس | ۸ آذر ۱۳۶۰ | ۱۵ آذر ۱۳۶۰ | شمالو جنوب کرخه- دشت آزادگان | حسینبنعلی | ارتش و سپاه | آزادسازی بستان و ۷۰ روستای منطقه و ۵ پاسگاه مرزی-تصرف مناطق الله اکبر و تنگه چزابه |
عملیات فتح المبین | ۲ فروردین ۱۳۶۱ | ۱۰ فروردین ۱۳۶۱ | غرب کرخه | یازهرا (س) | ارتش و سپاه | بازپسگیری ۲۵۰۰ کیلومتر مربع از خاک ایران از نیروهای عراقی-آزادسازی جاده استراتژیک دزفول تا دهلران-تصرف چاههای نفت ابوقریب در ارتفاعات تینه-اسارت ۱۵۰۰۰ نظامی عراقی |
عملیات بیتالمقدس | ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱ | ۳ خرداد ۱۳۶۱ | خرمشهر- دشت آزادگان | یا علیابنابیطالب علیهالسّلام | ارتش و سپاه | آزادسازی خرمشهر و منطقه هویزه و پادگان حمید-انهدام۲۰٪ از ارتش عراق-آزادسازی۵۰۳۸ کیلومترمربع از مناطق اشغال شده-عقبنشینی گسترده نیروهای عراق از استان خوزستان و موضعگیری آنها در اطراف شهر بصره جهت مقابله با حمله احتمالی نیروهای ایرانی |
- براساس نوشته یک پژوهشگر امریکایی:” در اواخر ماه مه ۱۹۸۲ وضعیت عراق درجبهه ها بسیار وخیم شد. نیروهای ایرانی بصره … را زیر فشار قراردادند . ” ( همپای صاعقه ، نشر بعثت ۲۷ ، ص ۷۶۳ )
- در روز پنجم ژوئن ۱۹۸۳ برابر با پانزدهم خرداد ماه ۱۳۶۱ و درست دوازده روز پس از فتح عظیم خرمشهر در عملیات الی بیت المقدس كه از نظر استراتژیست های جهانی به مثابه شكسته شدن ستون فقرات ارتش بعث صدام تلقی شد، رژیم صهیونیستی طی عملیاتی تحت عنوان صلح برای الجلیل خاك لبنان بی دفاع را از زمین، هوا و دریا مورد هجومی سرتاسری و همه جانبه قرار داد. تهاجم زمینی در چهار محور عملیاتی از جنوب لبنان آغاز شد و قرار بود تا قلب بیروت پیش تازد و با تصرف بیروت كار را به اتمام رساند و این یعنی تصرف دومین پایتخت اسلامی پس از قدس شریف بدست صهیونیست ها ( بازخوانی اعزام نیروهای سپاه پاسداران به دمشق در سال ۱۳۶۱ ؛ رمز عبور ، به نشانی http://ramzeobour.ir/.html )
- «۱۵خرداد ۱۳۶۱ بود که اسرائیل به بهانههای واهی و با استفاده از حالت مشغول به جنگ بودنِ عراق و ایران و نگرانی بخشی از دولتهای عرب از پیروزی ایران در جبهه خرّمشهر، از هوا، زمین و دریا به کشور مظلوم و گرفتار لبنان حمله کرد و تا بیروت پیش رفت… بعداً معلوم شد که یکی از اهدافِ آن تهاجم، کم کردن فشار ایران به عراق و نجات رژیم بعث عراق و گرفتار کردن سوریه است که در جنگ، حامی ایران و مخالف بعث عراق بود. ( همپای صاعقه ، نشر بعثت ۲۷ ؛ منتشر شده در تسنیم ، ۲۱ خرداد ۱۳۹۷)
- روز پنجم ژوین سال ۱۹۸۲ که مصادف با پانزدهم خرداد سال ۱۳۶۱ بود بعد از گذشت حدود ده روز از فتح خرمشهر در سال ۱۳۶۱ حمله اسراییل به لبنان آغاز شد و ظرف مدت بسیار کوتاهی، بیش از نیمی از خاک لبنان در تصرف نیروهای اشغالگر قدس افتاد و نیروهای فلسطینی، لبنانی و سوری هم از موضع خودشان عقبنشینی کردند. ( اعتماد ، ، ۱۸ مرداد ۱۳۹۹ به نشانی https://etemadonline.com/content/424798/ ) و ” ارتش رژیم صهیونیستی با یک پیشروی خود را به بیروت رساند ( همپای صاعقه ، نشر بعثت ۲۷ ، ص ۷۶۹ )
- موضوع اعزام نیروهای رزمنده ایران به سوریه مطرح میشود و بعد ازگزارش سفیر سابق ایران در سوریه ؛ حضرت امام (ره) نظر صریح و موافقت با اعزام نیروها نکرده و می فرماید: “حالا شما با آقایان سران سه قوه ملاقات و صحبت کنید ولی این نکته را هم من به شما بگویم که ما در جایی قدم گذاشتیم که قابل اعتماد و تکیه نیست، جایی است که در آن تکیهگاه و عقبه محکمی نداریم، ….. شما چه تضمینی دارید که ما یک روزی به اینجا نرسیم و به ما نگویند، آقا دعوایتان را ببرید توی کشور خودتان بکنید. در کشور ما نایستید.” ( اعتماد ، ، ۱۸ مرداد ۱۳۹۹ به نشانی https://etemadonline.com/content/424798/ )
- بدون توجه به دغدغه های امام خمینی نیروها به سوریه اعزام میشوند . اما “جمهوری اسلامی خیلی زود متوجه شد که ورود مستقیم به جبهه لبنان حرکت در مسیری است که دشمن آن را طراحی کرده است” ( بصیرت ، ۲۹ مرداد ۱۳۸۸ به نشانی https://basirat.ir/fa/news/103286/] و امام مجبور شدند که بیان کنند راه قدس از کربلا میگذرد،” ما راهمان این است که باید از راه شکست عراق، دنبال لبنان برویم، نه مستقلا، ” (کیهان، ۱۷/۳/۶۱) تا اینکه نیروهای رزمنده با وقفه ای که پیش آمد، به جبهه های ایران بازگشتند. و بعبارتی این لشکر کشی در راستای نقشه دشمن بود ، لکن بعدا با تدبیر امام اصلاح میشود . و نیروهای اعزامی به لبنان بدون فرمانده شان حاج احمد متوسلیان که توسط اسراییلیها به اسارت گرفته میشود ، به ایران باز میگردند ! ولی عملیاتهای دفاع مقدس کم رمق میشود.
- “راه قدس از كربلا مي گذرد به عنوان استراتژي جديد دفاع مقدس از سوي حضرت امام(ره) در شرايطي طرح گرديد كه آن حضرت براساس ذكاوت فوق العاده و زيركي سرشارشان پي به توطئه گشودن دو جبهه همزمان در برابر نظام اسلامي وقوف يافتند. ولذا براساس يك اولويت بندي استراتژيك بيان كردند كه آزادي كربلا در اولويت نخست و آزادي قدس و در مرتبت دوم و در امتداد آن بايد قرار گيرد. “( سردار سعيد قاسمي از فرماندهان دوران دفاع مقدس و از اعضاي قواي محمد رسولالله براي اعزام به لبنان ، رجا نیوز ، ۱۹ خرداد ۱۳۸۸ ، به نشانی http://www.rajanews.com/news/15568 )
- “تجربه در آن عصر ثابت کرد که امکان ادامه حضور نظامي در لبنان قابل دوام و اداره نيست به خصوص آن کشور ما در گير جنگ دفاع مقدس نيز بود. امور لجستيک نيروهاي اعزامي و حضور نيروهاي ديگر کشورها در قالبهاي مختلف در لبنان، دست باز اسرائيل در لبنان و شرايط امنيتي اين کشور و دهها دليل ديگر باعث شد تا تصميم خروج نيروهاي نظامي ايران از لبنان گرفته شود .”( علي منتظري ، تابناک ، ۱۶ خرداد ۱۳۸۸ به نشانی https://www.tabnak.ir/fa/news/50877/ )
- در ۱۴ تیر ۱۳۶۱ خودرو سفارت که حامل مسئولین سیاسی-نظامی ایران ( حاج احمد متوسلیان فرمانده تیپ ۲۷ حضرت رسول ص و سه نفر دیگر ) بود توسط حزب فالانژ لبنان متوقف و سپس توسط نیروهایی اسرائیل گروگان گرفته شدند .
- بجز عده محدودی ف نیروهای رزمنده ایران به جبهه های دفاع مقدس کشور باز گشته و عملیاتها علیه بعث عراق ادامه می یابد . اما با تفاوتی بسیار اشکار ، که دیگر شرایط صحنه جنگ فرق کرده بود و عملیاتها بسختی انجام میشد . در جدول زیر فهرست عملیات زمینی مهم رزمندگان ایران بعد از بازگشت از لبنان می باشد برای هر عملیات درجنوب کشور مشتمل بر: نام عملیات، تاریخ شروع و پایان عملیات، منطقه اجرای عملیات، رمز عملیات، نیروهای عملکننده در هر عملیات و چکیدهای از مهمترین دستاوردهای بدست آمده در هر عملیات بیان شده است :
نام عملیات | تاریخ شروع عملیات شروع | تاریخ پایان | منطقه نبرد | رمز عملیات | نیروهای عملکننده | نتایج عملیات |
عملیات رمضان | ۲۲ تیر ۱۳۶۱ | ۷ مرداد ۱۳۶۱ | شرق بصره | یا صاحبالزمان ادرکنی | ارتش و سپاه | عدم موفقیت
|
عملیات محرم | ۱۰ آبان ۱۳۶۱ | ۲۰ آبان ۱۳۶۱ | موسیان- ارتفاعات مرزی «میال حمرین» – جنوبشرقی دهلران | یا زینب (س) | ارتش و سپاه | از اهداف این عملیات بازیابی روحیه رزمندگان اسلام بعد از شکست در عملیات رمضان بود-تصرف منابع نفتی موسیان و بیات و همچنین حوضچههای نفتی زبیدات که مشتمل بر ۷۰۰ حلقه چاه نفتی بود |
عملیات والفجر مقدماتی | ۱۷ بهمن ۱۳۶۱ | ۲۱ بهمن ۱۳۶۱ | فکه-چزابه | یاالله-یاالله-یاالله | سپاه | لو رفتن طرح عملیات توسط نیروهای سازمان منافقین خلق- |
عملیات والفجر ۱ | ۲۱ فروردین ۱۳۶۲ | ۲۸ فروردین ۱۳۶۲ | جبل فوقی- شمال فکه | یاالله-یاالله-یاالله | ارتش | ناکامی در الحاق یگانها به یکدیگر بعد از پایان عملیات-عقبنشینی نیروهای ایرانی به مواضع قبلی بعد از چند روز |
عملیات خیبر | ۳ اسفند ۱۳۶۲ | ۲۲ اسفند ۱۳۶۲ | هورالهویزه | یا رسولالله | ارتش و سپاه | تصرف دو جزیره مجنون به مساحت ۱۶۰ کیلومتر مربع-تصرف ۵۰ حلقه چاه نفت-استفاده گسترده عراق از سلاح شیمیایی-شروع جنگ نفتکشها |
عملیات بدر | ۱۹ اسفند۱۳۶۳ | ۲۶ اسفند۱۳۶۳ | هورالهویزه- شمال بصره | یا فاطمهالزّهرا (س) | سپاه | پیشروی کم نیروهای ایرانی در مواضع عراق تا شرق دجله و ناکامی در عبور از آن |
عملیات والفجر ۸ | ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ | ۲۹ فروردین ۱۳۶۵ | شبهجزیره فاو | یا فاطمهالزهرا (س) | سپاه | تصرف شهر فاو، راسالبیشه، جاده فاو تا بصره-قطع دسترسی عراق به خلیج فارس- |
عملیات کربلای ۴ | ۳ دی ۱۳۶۵ | ۵ دی ۱۳۶۵ | غرب جزیره مینو- ابوالخصیب | محمدرسولالله | سپاه | لو رفتن طرح عملیات پیش از آغاز آن توسط هواپیماهای آواکس- شکست خوردن نیروهای ایرانی در تصرف کردن جزایر امالرّصاص و ابوالخطیب بعد از۴۸ ساعت و دستور توقف عملیات توسط فرماندهان |
عملیات کربلای ۵ | ۱۹ دی ۱۳۶۵ | ۴ اسفند ۱۳۶۵ | شرق بصره | یا زهرا (س) | سپاه پاسداران | ازاد سازی محدود |
عملیات بیتالمقدس ۷ | ۲۲ خرداد ۱۳۶۷ | ۲۵ خرداد ۱۳۶۷ | شلمچه | یا اباعبداللهالحسین | سپاه | نیروهای ایران با اولین پاتک عراق بدون هیچ مقاومتی به مواضع اولیه خود بازگشتند |
عملیات لبیک یا خمینی | غرب کارون | فنایفیالله | سپاه | شکست عراقیها |
- سخن پایانی
- با بررسی شرایط به وقوع پیوسته و اظهارات بیان شده ، چنین میتوان دریافت که اساسا حمله اسراییل جنایتکار به جنوب لبنان یک فتنه برنامه ریزی شده توسط استکبار ، برای توقف عملیاتهای رزمندگان اسلام در ایران وجلوگیری از شکست صدام بوده است .
- با توجه به دلبستگی ایرانی ها به لبنان و دشمنی با اسراییل غاصب ، این فتنه توانست در اراده فرماندهان و مسولان تصمیم گیر وقت ، خطای راهبردی ایجاد کرده و نا خواسته همسو با اهداف دشمنان عمل کنند .
- اعزام نیروهای ایرانی به لبنان به سبب خطای راهبردی فرمانده وقت سپاه و برخی از مسولان تصمیم گیر در آن زمان ؛ عملیاتها در جبهه های دفاع مقدس متوقف شده و رژیم صدام که پس از عملیات های بزرگ فتح المبین و طریق القدس در بهار ۱۳۶۱ ، همه خطوط دفاعی اش از بین رفته بود ، فرصت بازسازی و مستحکم سازی خطوط دفاعی اش را بیابد .
- پس از این حادثه فوق ، عملیاتهای بزرگ رمضان و محرم و والفجر مقداماتی …. با عدم موفقیت مواجه شدند. و صحنه جنگ تحمیلی بگونه دیگری رقم خورد .