در شهر اسلامی، عدالت در تقسیم خدمات شهری، تأمین آرامش روحی و امنیت معنوی، ظهور و اعتلای مظاهر اسلامی و انقلابی، عمران و آبادی و زیبایی، حفظ طبیعت و صفای طبیعی، همه با هم باید مورد توجه قرار گیرد.(پیام رهبر انقلاب به مناسبت آغاز به کار شوراهای اسلامی شهر و روستا_۰۸/۰۲/۱۳۷۸)

«حريم» در لغت عرب از ریشه  «ح_ر_م »بوده ومعنای « اندرون خانه و همچنین اطراف و پیرامون « است همانند« حریم خانه »که به زمین اطراف آن گفته میشود که برای استفاده کامل از خانه بدان نیاز است . حریم در فقه نیز به معنای منع است؛ یعنی چیزی که نزدیک شدن به آن برای غیر صاحبش ممنوع است(صدر،۱۴۱۷ :۲۸۵ .)بنابراین ميتوان حريم را محدوده ی ممنوعه اي دانست كه ورود به آن، واکنش شخص را به دنبال دارد. معنای «ویژه »و «اختصاصی« است. براي بیان مفهوم حق حریم خصوصی، از تعبیر حق خلوت نيز استفاده شده است. خلوت در لغت فارسي به معناي تنهايي گزيدن، انزوا، تنها نشستن، جاي خالي از اغيار و جاي آسايش آمده است (معين،۱۳۲۴ :۲۳۹٫)خلوت را جايي ميدانند كه در آن، جز نزديكان و محرمان كس ديگري را حق حضور نيست (دهخدا، ۱۳۳۸: ۵۳۶ ) و محرمیت به معنی محرم بودن می باشد. به مفهوم کسی است که مجاز به ورود به حریم را دارد .

براساس آیات قرآن و احادیث اسلامی نکته اصلی حریم خصوصی مرتبط با اصل “محرمیت فضایی” کنترل تعاملات اجتماعی مابین مردان و زنان است. خداوند در قرآن از زنان و مردان میخواهد حتی در داخل منزل خویش نیز در مواردی نظیر نحوه برقراری ارتباط و پوشش، حجب و حیا را مورد توجه قرار دهند(مرتضی، ۱۳۸۷) . قانون اسلامی ملزم دانسته که ”روابط احساسی و عاطفی باید در چارچوب هسته خانواده به منظور تحکیم زندگی خانوادگی، کاهش تنشهای اجتماعی“ و جلوگیری از هرگونه بی نظمی و بزهکاری اجتماعی متمرکز و نهادینه شود  )معماریان، ۱۳۷۳ ۱۸۸: ) یعنی ”خانه، حرم خانواده است و قلمرو حکمرایی زن که مرد در آن قلمرو میهمانی بیش نیست. بنابراین، خانه اسلامی به روی دنیای خارج بسته است- و بدینگونه زندگانی خانوادگی از حیات مشترک اجتماعی جدا و سوا گشته- و فقط بالای آن به سوی آسمان باز است که آسمان از آن طریق، در پایین، در چشمه آب حیاط، انعکاس مییابد“)بلخاری، ۱۳۸۸ :۳۹۸) .در این راستا قرآن کریم به اذن دخول پیش از ورود به خانه تأکید داشته اند. و در آیات ۲۷ – ۲۹ سوره نور چنین آمده: ای اهل ایمان هرگز به هیچ خانهای مگر خانه های خودتان تا با صاحبش انس ندارید وارد نشوید و چون رخصت یافته و داخل شوید، نخست سلام کنید. رسول خدا (ص) نیز مردان را از حضور پنهانی حتی به خانه خود بر حذر داشته و به آنها توصیه میکنندپیش از ورود ۳ بار رخصت بگیرند و با اذن صاحبخانه وارد شوند (مرتضی، ۱۳۸۷) با توجه به مباحث فوق میتوان گفت که فضای عمومی غالبا برای زنان مسلمان نا امن تشخیص داده میشود و آنها باید تا حد امکان از حضور در آن پرهیز کنند. در این راستا، شکل خانه اسلامی نیز باید به نحوی سازماندهی گردد که این روابط را مابین زنان و مردان، خارج از پیوندهای نزدیک خویشاوندی، به حداقل ممکن برساند (امینپور، مدنی و حیاتی، ۱۳۹۴ :۵۵ )

نتیجه منطقی مفهوم محرمیت، به دلیل تأکید بر ساخت خانه از طریق ایجاد حایلهای کالبدی و سلسله مراتب فضایی در راستای پوشش زنان از دید بصری بیگانگان (ناظرین)، برجسته شدن نقش و شخصیت زنان در ساخت شهر و خانه اسلامی میباشد. قرآن کریم و احادیث اهل بیت (علیهم السلام) الگوهای رفتاری را در مورد رعایت حریم دیگران، نظیر شیوه اعلان حضور برای ساکنان خانه و دیگران، تشریح نموده است.

محرمیت در خانه های مسکونی

خانه خالص ترین، آرمانی ترین و محتواگراترین موضوع معماری است. لذا اصالت دادن به موضوع مفاهیم و تعاریف معنایی مندرج در بطن اصول و ایده های اسلامی از جمله حریم زنانه یکی از ضرورتهای اساسی در تحقیق به شمار می آید (ایرانمنش، ۱۳۷۶ :۵۷ .)مسئله حریم و حجاب و صیانت از محرمیت زنان یکی از اصول مهم معماری ایرانی در خلق فضای معماری بوده است. محرمیت را میتوان یکی از اصولی ترین ویژگیهای معماری اسلامی دانست. خانه که خصوصی ترین مکان برای فرد به شمار می آید؛ از اصلی ترین مکانهایی است که رعایت محرمیت و حریم خصوصی در آن ضروری است. به جهت تأثیر پررنگ حضور زنان در خانه و تدوین فضای الگو مدار خانه های سنتی ایران، پرداختن به مقوله ی زن، حریم زنانه، محرمیت و حرم در خانه دوچندان میشود. معماری ایرانی که پیرو آموزه های اسلامی است؛ این اصول را در تجلی معماری، مورد استفاده قرار داده است. بدین ترتیب حریم و محرمیت از جمله اصولی هستند که در خانه های سنتی رعایت میشدند. برای رعایت قانون الهی و ایجاد امنیت زنان به لحاظ محرمیت و حجاب، بنا به گونه ای ساخته میشد که هیچ غریبه ای نمیتوانست تا قلب آنرا رویت کند. زن در درون اندرونی یک بنا، دارای امنیت خاطر بود و وجود محرمیت و حریم بین محرم و نامحرم با طراحی ویژه معماری کاملا قابل تعریف و لمس بود (علی آبادی، ۱۳۸۰ :۳۴ .)معمار سنتی با پوشاندن دید و ایجاد حریم در خانه، محرمیت برای ساکنین ایجاد مینماید و با تفکیک بیرون و درون و همچنین انحراف دید در ورودی و نوع ورود از هشتی به دالان و به خانه و متفاوت کردن صدای کوبه در برای زنان و مردان حجاب و محرمیت خلق میکند (محمودی و نیک مقدم، ۱۳۸۶٫) درفرهنگ اسلامی خانه باید حریم اندرونی و بیرونی داشته باشد تا بیگانه چشمش به ناموس خانه نیفتد.

” سبك معماري خانه ميتواند كليد راهيابي به فرهنگي باشد كه از طريق فضاي ساخته شده متظاهر ميشود.فرهنگي كه محصول گفتمان هر دوره است. عناصر شناختي معماري خانه ما را با مولفه هاي فرهنگي و نمادين افراد آن فرهنگ آشنا ميسازد. سبك معماري محمل پديدآمدن ذهنيت سوژه در ساختارهاي اجتماعي، فرهنگي وتاريخي آن است که مصادیق آن در معماري حجاب درخانه هاي تاريخي كاشان ميباشد. فوكو برمبناي يك نظريه مبتني بر ديده شدگي تحليل خود از قدرت/دانش را استوار ميكند و در جستجوي اين است كه بفهمد چه سوژه هايي نشان داده ميشوند و چه مواردي به غياب رانده ميشود . در بررسي سبك معماري خانه ها، گفتگو و گفتمان حاكم بر ساختار اجتماعي و فرهنگي خانه ها تعيين و تبيين خواهد شد.” ( بهرامی برومند؛ مرضیه و ایرانی نژاد آفرین ، معماری حجاب، الگوی فرهنگی معماری خانه های تاریخی کاشان ،دومین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی – ۱۳۹۲)

عناصر اصلی معماری در رعایت حرمت و محرمیت

” چنین به نظر میرسدکه خلق فضاهای هوشمندانه درساخت کالبد درونی بناها یکی از ایده آل های معماری سنتی و اسلامی محسوب میشود تا در عین ظرافت و زیبایی پاسخگوی نیازهای متعالی و معنوی ما باشد. خواسته هایی که امروزه ما آنها را در عناصری غیر از فضاهای ملموس و مشخص و غالبا در اشیای پیرامون مان جستجو مینماییم و این نقص بزرگی است که انسان معاصر را از ارزشهای گذشته معماری اسلامی دور کرده است. ساختمان سازی فعلی در عرصه ی معماری امروز ما نیازمند تفکری است که آگاهانه و با علم به پیشینه ی معماری غنی گذشته مان سعی در تعدیل آن و مطابق ساختن معماری آن دوره با زمان معاصر دارد. معماری ایرانی، همانند دیگر جنبه های اجتماعی ما تحت تاثیر تعالیم ارزشمند دین مبین اسلام به حفظ حریم خصوصی و چهارچوب امن خانه ها اهمیت ویژه ای داده است و این فرآیند در عناصری همچون؛درب های ورودی,دالان ها,پنجره های محراب گونه و نورگیر های مشبک که تعالی بین نور خارج و داخل ایجاد میکنند بدون اینکه خلوت اهل خانه را برهم زده باشند,دیوار های بلند حیاط و اتاق ها,نحوه قرار گرفتن شبستان ها نسبت به دالان های ورودی در ابنیه های اسلامی کاملا مشهودو قابل تأمل است و ذهن هر معمار زبردستی را به خود مشغول میسازد.دراین مقاله سعی نگارنده برآن بوده است تا ضمن بررسی اهمیت و جایگاه عناصر مذکور در معماری ایرانی- اسلامی گزارشی هرچند مختصر از ایجاد و خلق ماهیت وجودی حرمت و محرمیت در خصوصی سازی فضای منازل مسلمانان با پرداختن به ابنیه سنتی ارائه دهد، تا درعین رعایت امنیت روانی افراد جامعه به حفظ حریم شخصی انسانها در ساختمان سازی مدرن و معاصر پرداخته شود.” (قاسمی نفیسه و عبداللهی زاد مهیار ، نقش عناصر اصلی معماری در رعایت حرمت و محرمیت و بازتاب آن در دنیای معاصر ؛  دومین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی ؛ ۱۳۹۲ )

محرميت در فضاهاي آموزشي

“ايجاد محرميت فضايي، شرايط مناسبي را براي رشد و تحول اخلاقي، اجتماعي و جسماني دختران فراهم مي کند و درنتيجه منجر به شکل گيري نظامي کارامد و پويا مي گردد. در اين پژوهش تلاش شده است با بررسي و درک صحيح و آگاهانه از عوامل تاثيرگذار بر موضوع حريم و با تکيه بر تامين نيازهاي فضاهاي آموزشي، آسايش و آرامش در محيط آموزشي براي دختران فراهم آيد…. مولفه هاي رواني، مولفه هاي امنيت و حس تعلق و در ميان مولفه هاي کالبدي، مولفه هاي سلسله مراتب، مرز، رابطه درون و بيرون و درون گرايي به عنوان مهم ترين مولفه هاي کالبدي موثر بر ارتقاي محرميت فضاي آموزشي شناسايي و راهکارهاي طراحي ارائه گرديد.” (افتخاري حميده, عظمتي حميدرضا, نوروزيان ملكي سعيد ، مولفه هاي موثر بر ارتقاي محرميت در فضاهاي آموزشي ،  نشریه نوآوري هاي آموزشي ،تابستان ۱۳۹۴ , دوره  ۱۴ , شماره  ۵۴ ; از صفحه ۱۰۱ تا صفحه ۱۱۶ )

محرمیت در معماری و شهرسازی، تعریف کردن فضا به گونه‌ای است که در دو جنبه کالبدی و معنایی دارای مرز و حریم باشد.(سیفیان، محمدکاظم؛ محمودی، محمدرضا ،‍۱۳۸۶ «محرمیت در معماری سنتی ایران»  نشریه هویت شهر. تهران.) مرز داشتن در شکل کالبدی متمرکز بر اصولی است که امنیت فضا را شکل می‌دهند و در حیطه معنایی ویژگی‌هایی است که حرمت و ارزش را در فضا به ارمغان می‌آورند به گونه‌ای که فرد در آن دارای حس آرامش و خلوت باشد. (محرمیت حرمت و ارزش را در معماری به ارمغان می‌آورد ، ایسنا.)

نقش محرمیت در معماری اسلامی-ایرانی

معماري و فرهنگ رابطه متقابل و دو سويه دارد. از يک طرف معماري بر فرهنگ تاثير مي گذارد و از طرف ديگر فرهنگ نسبت به معماري تاثيرگذار است. از اينرو، معماري نقش مهمي در شکل گيري روابط و فرهنگ مردمان دارد مبحث اساسي در معماري، فضا هست و از آنجا که تا حدي رفتار در درون فضا رخ مي دهد، مي توان با مديريت فضا، رفتارهاي داخل فضا را کنترل کرد. در معماري گذشته ايران، فضاهاي درون خانه را تامين مي کرد و در معماري درونگرا، محرميت و سلسله مراتب رعايت شده است. اصل حرمت و محرميت يکي از اصول اساسي و بنيادين حاکم بر فضاي معماري و جهان بيني ماست که قدمتي به درازاي عمر آدمي دارد چرا که اين مهم، جزو ويژگيهاي ذاتي و فطري انسان و ابزاري نيرومند براي بروز افکار و منش اجتماعي اقوام و ملل مختلف بوده است. به عنوان يک اصل حاکم بر تمامي شئون زندگي، به زيبايي در معماري سنتي و اسلامي ايران کالبد يافته و آثار و نتايج عميقي در سازماندهي فضايي و نحوه قرارگيري عملکردهاي گوناگون داشته است. محرميت يکي از اصول اساسي و قابل توجه در معماري سنتي ايران است که به نحو معنادار داراي ارزش، مفهوم و عملکرد غني بوده و وجود آن در هويت بخشي به کالبد فضاي معماري ياري مي رساند.( اغنيايي الهام, منتظرالحجه مهدي,نبوي يزدي و سيدمحمدمهدي، نقش محرمیت در معماری اسلامی-ایرانی ،همايش ملي معماري و شهرسازي بومي ايران ، ۱۳۹۴, دوره ۱ )

راهکارهای حفظ محرمیت در معماری مجتمع های مسکونی دوره ی معاصر

در هر فضا و کالبدی که انسان جهت سکونت انتخاب می کند، خواه ناخواه نیازمند شکل گیری عرصه هایی محرم،مصون، امن و آرام است و بر همین اساس است که اصل محرمیت در شهرسازی و معماری اسلامی از کلان ترین فضاهایشهری تا ریزترین فضاهای معماری را مورد تأثیر خویش قرار داده است. حریم داشتن در کالبد فضایی مجتمع های مسکونی بیشتر متمرکز بر اصولی است که امنیت فضا را شکل خواهند داد؛ در واقع فضایی را می توان فضای محرم دانست که از نظرکالبدی برای استفاده کننده دارای حریم، مصونیت و امنیت بوده و کیفیات فضایی آن به گونه ای طراحیمی شود که آرامش و آسایش افراد را تامین نماید. در پژوهش حاضر، به منظور حفظ عرصه بندی و رعایت حریم فضای خصوصی و عمومی مسکن، راهکارهای معماری، متناسب با مسائل فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و به منظور حفظ محرمیتدر بخش ها و حوزه های مختلف مجتمع های مسکونی مشخص و تعیین گردیده است. نتایج حاصل از تحقیق، نشان می دهد طراحی داخلی واحدهای مجتمع، فضاهای همسایگی، فضاهای تقسیم و فضای محوطه براساس اصل حفظ محرمیت می تواند تضمین کننده ی حس امنیت، آسایش و آسودگی خاطر ساکنین مجتمع های مسکونی باشد .( ذاکری عباس و قربانی سیف الله ، دومین کنفرانس بین المللی یافته های نوین پژوهشی در مهندسی عمران، معماری ومدیریت شهری ، ۱۳۹۵ )

حریم در خانه های گذشته و امروز

“خانه‌های قدیم کاملا درون‌گرا بود و احساس استقلال، آزادی، پرورش شخصیت فردی و خانوادگی و حریم خانوادگی را نسبت به فضاهای عبوری و سایر همجوارها اعم از مسکونی، تجاری و اداری حفظ می‌کرد. اما متأسفانه خانه‌های امروزی کاملا برون‌گرا هستند و همه به ساختمان و اتاق‌های یکدیگر دید و اشراف دارند و به این ترتیب، آزادی، حرمت و شخصیت خانواده‌ها نقض می‌شود.

تفاوت دیگر این است که خانه‌های گذشته دارای حیاط و فضای باز بودند که در این فضا، گل و درخت و به‌خصوص درختان مثمر وجود داشت و امکان نگهداری حیوانات خانگی را داشتند. در واقع، خانواده‌ها دارای فضای سبز شخصی و خانوادگی بودند و می‌توانستند تناظر بین وجود خودشان و حیاط طبیعی را از طریق ارتباط با گیاهان و حیوانات اهلی ادراک کنند. در حال حاضر، خانواده‌ها از این فضای شخصی محروم هستند حداکثر چند ساعت در هفته فرصت می‌کنند از فضای سبز موجود در پارک‌ها استفاده کنند که این فضا نیز با فضای حیاط داخلی خانه که کارکردهایی مانند خواب، نشیمن و پذیرایی داشت کاملا متفاوت است. در واقع، در خانه‌های جدید انسان از شکوفایی و ارتباط آرامش‌بخشی که می‌توانست با طبیعت داشته باشد محروم شده است.

خانه‌های قدیمی اندرونی و بیرونی داشتند و در آنها به راحتی می‌شد از مهمان پذیرایی کرد و صله رحم را انجام داد اما در آپارتمان‌های امروزی همه فضاها با هم تداخل دارند به‌گونه‌ای که وقتی برای فردی مهمان می‌آید زندگی همه خانواده به هم می‌ریزد و مزاحمت هم‌جواری ایجاد می‌شود. در واقع، خانه‌های جدید مهمان‌پذیر نیستند و زندگی‌های امروزی از مهمانی‌های صمیمانه و ارتباطات خانوادگی محروم شده‌اند.

در گذشته ارتباطات همسایگی خوبی وجود داشت چون زندگی شخصی‌ همسایه‌ها حریم داشت و به همین دلیل به راحتی با هم ارتباط برقرار و یکدیگر را تحمل می کردند. اما از آن‌جایی که در خانه‌های امروزی حریم‌ها از بین رفته زندگی‌ همسایه‌ها با هم تزاحم پیدا می‌کند و یکدیگر را دفع می‌کنند. از این رو، ارتباط صمیمانه‌ای بین همسایه‌ها به وجود نمی‌آید.

در خانه‌های قدیمی بین فضاهای داخل خانه هم حریم وجود داشت و مثلا فضای پذیرایی، نشیمن، اتاق خواب و اتاق کار جدا بود. حتی برای فصول مختلف هم فضاهایی مانند زمستان‌نشین و تابستان‌نشین پیش‌بینی می‌شد. بنابراین، تک تک افراد خانواده در فضای خودشان استقلال، هویت و آزادی داشتند. در عین حال، فضاها از طریق حیاط به هم ارتباط داشت و مراسمی مانند جشن، عروسی و سایر تجمعات در حیاط برگزار می‌شد. اما امروزه فضاهای داخل خانه به دلیل باز بودن هیچ استقلالی ندارند و فضای آرامش‌بخش و ارتباط صمیمانه به وجود نمی‌آید. به همین دلیل افراد از خانه بیرون می‌روند و سعی می‌کنند خارج از خانه اوقات خود را سپری کنند. “(نقره کار؛ عبدالحمید ؛ مصاحبه سایت مهر خانه ، تعامل انسانها با محیط در مقایسه خانه های سنتی با خانه های آپارتمانی(تفاوت‌های خانه‌های گذشته با خانه‌های جدید در کلان‌شهرها از منظر کارکردهای خانواده))

بی حجابی البسه و ابنیه

معمولاً به فردی که حجاب اسلامی را رعایت نمی کند بی حجاب گفته می شود. و به معماری ای که محرمیت در آن رعایت نشده باشد ، معماری بی حجاب گفته می شود. هفدهم دی ماه سالروز ابلاغ قانون کشف حجاب توسط رضا شاه در سال ۱۳۱۴ شمسی است. در سندی (که از اسناد خیلی محرمانه ساواک) نشان میدهد که چطور برخی کشورهای غربی حدود پنجاه سال قبل فهمیده بودند که برای تغییر سبک لباس بانوان و ترویج فرهنگ عدم عفاف در جامعه ایرانی، باید سبک معماری ما را تغییر دهند. آنها این سیاست را با حریم زدایی توامان در البسه و ابنیه دنبال کردند و متاسفانه تا حد زیادی موفق شدند که هم سبک ابنیه و هم سبک البسه جامعه ما را عوض کنند .

اما عجیب آنکه با وجود سپری شدن بیش از چهل سال از انقلاب اسلامی ، ما هنوز برای این موضوع فکر اساسی نکرده ایم. واضح است که در کشوری که ابنیه اش روز به روز غربی تر میشود البسه اش هم همینطور خواهد شد و نتیجه این امر، ترویج روزافزون فرهنگ عدم عفاف وحجاب خواهد بود.

معضل امروزی

ترویج علوم تجربی و فن آوری غربی بدون توجه به مسایل فرهنگ غنی بومی و ارزش‌های اسلامی ، سبب  آموزش مهندسی ناسازکار با فرهنگ اسلامی و ترویج مد وسبک معماری غربی شده است .

امروزه شهرداری ها دقیقا همان دستور نقشه هایی را صادر میکنند که پنجاه سال قبل و پیش از انقلاب صادر میکردند. یعنی همان دستور نقشه های با قانون ۶۰-۴۰ و با الگوی خانه های برونگرا و ردیفی که این نوع الگوهای برونگرا کاملا در ترویج فرهنگ عدم عفاف، موثر بوده است ، گرچه بخش عمده ای از این معضل، ریشه در تحولات و سیاستهای اقتصادی کشور و به ویژه اقتصاد شهری داشته است.

علیرغم آنکه پس از انقلاب اسلامی رعایت هویت اسلامی ایرانی در شهرسازی و معماری تصویب شده است لکن متاسفانه در حوزه اجرا هنوز همان سیاستهای معماری قبل از انقلاب ادامه داشته و نتیجتا تداوم چنین معماری عریان و بدون حریمی ثمره است تضعیف روزافزون فرهنگ عفاف وحجاب در عرصه جامعه مشاهده میشود .

معماری بی حجاب 

“در مسکن انبوه ، یک خانه ۶۰ متری می دهند که آشپزخانه اوپنی دارد. پدر و مادر و فرزندان حریم خاصی وجود ندارد. فضای رابطه جنسی زن و شوهر بسیار محدود است. سالن هم هست، در را باز که می کنی، همه همدیگر را می بینند. شیشه های قدی می زنند که میزان نور بیشتری را استفاده می کنند. داخل خانه مردم بی حجاب هستند و این شیشه قدی مانعی برای دیدن دیگران نیست. وقتی در داخل خانه این فضای بی حیایی وجود دارد و این معماری بی حجاب است، آیا دین داران فشار آوردند که این کار را نکنند؟

همه اش می گویند مردم! مراقب برق و گاز باشید. به جای اینکه بیایند انیمیشن بسازند که مردم در خانه حیا داشته باشید و مانع دیدن مردم بیرون باشید. مثلا همین بالکن داشتن. زن برای یک بار می آید لباس پهن کند، بار دوم می آید، بار سوم می آید اما برای بار چهارم سریع می آید و می رود و میان او و نامحرم پوششی نیست.شما باید همه اینها را اصلاح کنید. بیایید درست کنید. ….اینها به قول فوکو، نیاز به گفتمان سازی دارد. مبادا نیروی پلیس را بگذاریم وسط و بگوییم که شما مسئول امنیت اخلاقی جامعه اید و ما، مدیران فرهنگی راست راست راه می رویم و تقصیر را به گردن شما می اندازیم. ” (سخنرانی دکتر حسن عباسی پیرامون نقش حکومت و معماری در ایجاد بی حیایی در جامعه و بی حجابی ، اندیشکده یقین ،  ۶ مرداد ۱۳۹۰ )

سخن پایانی

یکی از شاخصه های مهم معماری اسلامی محرمیت می باشد، که تاثیر بسزایی در کیفیت معماری بنا و بخصوص واحد مسکونی داشته و می تواند ؛ تاثیر مستقیمی بر سبک زندگی جامعه بگذارد ؛ معماری ای که دارای محرمیت باشد ؛ محجوب بودن ساکنین را سهل کرده و معماری ای که محرمیت در آن رعایت نشده باشد ؛  بی حجابی و بی حیایی را در زندگی ساکنین ترویج می دهد .

محرمیت یک اصل مهم و ضروری در معماری است،  که با واکاوی خانه های سنتی که اصل محرمیت در آنها به خوبی رعایت شده است ، میتواند راهگشای معماران در به کارگیری و بازشناسی این اصل در معماری مسکن امروزه باشد.

محرمیت همچنین در فضاهای اموزشی ، فضاهای اداری ؛ فضاهای تجاری ، رفاهی ، بوستانهای شهری و …. موضوعیت دارد ، و محجوب بودن شاغلین در آن و یا مراجعین بدانجا را سهل کرده و یا تاثیر منفی بگذارد.

شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ،شوراهای شهر و شوراهای روستاهای کشور ؛ بایستی این موضوع را در اولویت قراردهند و ضرورت دارد ، در طراحی واحدهای مسکونی،  اقامتی و سیاحتی و امثالهم در نظر گرفته شود و نهادهای مسول،  کنترلهای لازم را داشته باشند و اجازه توسعه واحدهای مسکونی بدون رعایت انرا ندهند،  تا ان شالله در اینده شاهد رشد این حوزه و تعالی محجوبیت در رفتارهای اجتماعی را شاهد باشیم.