خانه محل افشای محبت و یکدلی و کانون صدق و صفا است. زن و مرد نسبت به یکدیگر حقوق و وظایفی بایسته و ضروری دارند که در کتب قانون به آنها تصریح شده و گاه این حقوق با اهرم دادگاه‌های خانواده، ضمانت اجرایی پیدا می‌کند. اما نکته قابل تأمل آن است كه جنس پیوند زناشویی از نوع هیچ یک از روابط انسان‌ها مانند کارگر و کارفرما یا دو شریک تجاری نیست. در روابط اجتماعی محدوده رفتارها مشخص است و معمولا کسی خود را متعهد به انجام وظیفه بیشتر نمی‌داند. شخصی که طی یک قرارداد مثلا نظافت مکانی را برعهده‌ دارد، شستن لباس‌های ساکنان آنجا یا خرید روزانه‌شان را بیرون از وظیفه خود دانسته و از انجام آن سرباز می‌زند. اما آنچه در روابط زن و شوهر حاکم است عشق و ایثار است. که در چارچوب الزامات و مقررات قانونی نمی‌گنجد. مکاتب فمینیستی که به شکلی منحرف، نادرست و افراطی مطالبات زنان را تعقیب می‌کنند، پس از دوره طولانیِ تباهی و پایمال شدن حقوق این قشر جامعه، در اعتراض به وضع موجود و تغییر رویکرد جامعه نسبت به زنان در غرب پدید آمدند. این مکاتب هر چند حقیقتا در جست‌وجوی گمشده‌ای هستند اما به علت تهی‌بودن از معارف بلند الهی، نتوانسته‌اند مطالبات به حق زنان را تشخیص دهند از این رو به ابتذال و انحطاط مبتلا شده‌اند. اما قرن‌ها پیش از ایجاد این مکاتب منحط و مشوّه، دین اسلام جایگاهی رفیع و گرامی به زن بخشیده و پیوسته محافظ و مدافع حقوق وی بوده است. از جمله از مرد رفتارهایی را مطالبه نموده که در ارتقای کرامت و ارجمندی همسرش مؤثر باشد و از زن نیز منش متقابلی را درخواست کرده است. چند نمونه از گفتار پیشوایان دین در این‌باره:
امام صادق(ع) فرموده‌اند هر کس زنی اختیار کرد باید بر او ارج نهد و گرامیش دارد و پیامبر(ص) نیز در حدیثی چنین فرموده‌اند پیوسته برادرم جبرئیل سفارش زنان را می‌نمود تا آنجا که گمان کردم برای شوهر جایز نیست (هنگام خشم) به همسرش اُفّ بگوید. اف را می‌توان کمترین اظهار ناراحتی دانست که بر زبان رانده می‌شود.
همچنین در روایات مختلفی از زن، تعبیر به امانت خدا شده است. «إنّهُنّ أمانه اللهِ» وصف امانت بودن زن، تکلیفی سنگین بر دوش شوهر می‌نهد که ادای آن جز از طریق عشق و ایثار، امکان‌پذیر نیست. صاحب امانت که خداست قطعا در روز واپسین، از آنان که در حفظ امانات کوتاهی داشته‌اند بازخواست سختی خواهد نمود. در حدیثی دیگر پیامبر مهربانی(ص) بهترین مردان را کسانی می‌شمرد که با همسر خود نیکوترین رفتار را داشته باشند. امام صادق(ع) نیز نیکویی با خانواده را سبب طولانی شدن عمر می‌داند و در روایتی دیگر در حقِ مردانی که روابط پسندیده و شایسته‌ای با همسرانشان ایجاد می‌کنند، دعا فرموده‌ است. امام علی(ع) در نهج‌البلاغه تعبیر لطیفی از زن فرموده‌اند:» فَإنّ المَرأهَ رَيحانَه وَ لَيسَت بِقَهرَمانهًْ» براي توضيح اين روايت، پای درس مقام معظم رهبری می‌نشینیم:«زن گُل است. ریحان یعنی گل. انسان با گل چه‌کار می‌کند؟ نوع برخورد با گل چگونه است؟ اگر با گل کُشتی بگیرند، پرپر می‌شود. اگر گل را گل بشناسند و برخورد گُلانه با آن بکنند، مایه زینت و مؤثر است و وجود خودش شاخص و بارز خواهد بود. «و لیست بقهرمانه» قهرمانه به معنای قهرمانی که در فارسی می‌گوییم نیست. یک تعبیر عربی است که از فارسی گرفته شده است. قهرمان به طور خلاصه یعنی مباشر امور، سرکارگر. یعنی در خانه شما، زن را به عنوان مباشر امور خودتان ندانید. خیال نکنید شما رئیسی هستید. کارهای خانه، بچه‌ها و امثال آن به عهده یک سرکارگر است. سرکارگر هم این خانم است».
با توجه به احکام نورانی اسلام و فتاوای مراجع عظام، انجام امور خانه از قبیل آشپزی، نظافت و بچه داری به عنوان وظیفه‌ای قانونی یا شرعی بر عهده زن نیست بلکه کار کردن وی در منزل، نوعی اظهار لطف است که در فضای صمیمی و مملو از محبت خانه انجام می‌گیرد. در روایتی بلند از پیامبر مهر(ص)، برای کمک مرد به همسر خود در امور خانه، پاداش‌های اخروی بسیاری ذکر شده است که قسمت‌هایی از آن را نقل می‌کنیم: «هر مردی که به بانوی خویش در امور منزل مدد رساند به تعداد هر تار مویی که در بدن اوست ثواب یک سال عبادت برایش نوشته می‌شود که روزهای آن را با روزه و شب‌ها را به نماز سپری کرده باشد و نام او در زمره شهدا ثبت می‌گردد. هر گامی که در این راه برداشته برای وی ثواب یک حج و عمره محسوب می‌گردد و پاداش او در خدمت کردن به خانواده از ثوابِ صدقات کثیر نیز بالاتر است. اینچنین شخص از دنیا نمی‌رود مگر جایگاه خود را در بهشت ببیند. کار کردن در خانه کفاره گناهان کبیره است و غضب پروردگار را فرو می‌نشاند و حسنات و درجات را زیاد می‌کند. خدمت به همسر از عهده هر کسی ساخته نیست بلکه این عمل، خاصِ انسان‌های صدیق و شهید یا طالبان خیر دنیا و آخرت است…»
در مقابل، زن نیز در ازای شوهر وظایفی اخلاقی دارد که می‌تواند از این طریق، رضای پروردگار خود را جلب نماید: مردی خدمت رسول خدا(ص) رسید و عرض کرد همسری دارم که هر گاه وارد خانه می‌شوم به استقبالم می‌آید و چون خارج می‌شوم بدرقه‌ام می‌کند. هنگامی‌که مرا اندوهگین می‌بیند می‌گوید اگر غمت برای روزی(و مخارج زندگی) است بدان که خداوند خود، روزی را بر عهده گرفته و اگر برای امر آخرت غمگینی، خدا غصه‌ات را زیاد فرماید(و عظمت آخرت برایت افزون شود) رسول خدا فرمود؛ خداوند بر زمین کارگزارانی دارد و این زن یکی از آن کارگزاران است. او نیمی از پاداش یک شهید را دارد.
امام صادق(ع) فرمودند؛ هر زنی که به دست شوهر خود ظرف آبی دهد برای او بهتر است از یک سال عبادت که روزهای آن به روزه سپری گردد و شب‌ها به نماز. خداوند در برابر هر بار سیراب کردن شوهر، شهری در بهشت برای او بنا می‌کند و شصت گناه او را می‌آمرزد. پیامبر اکرم معیاری را برای زنان خوب ذکر فرموده‌اند: بهتربن زنان شما زنانی هستند که ولود و فرزند آور، بسیار مهربان، باعفت، در میان خانواده خود گرامی و دوست داشتنی و نیز افتاده و متواضع با شوهر خویش باشند.
سید ابوالحسن موسوی طباطبایی

سرویس کیهان » اخبار

۰۵ بهمن ۱۳۹۸