قراین زیر مبین این واقعیت است که تلاشهای اقتصادی دولت  تدبیر ، عملا با کندی و بی مهری مواجه هستند و بنظر میرسد بیشترتحرک سیاسی کاری و نمایشی می باشد .

مستند این مطلب ،در چندگزاره خبری زیر خلاصه شده است :

• سیاست دولت ایران : طی ملاقاتی درمعیت یک هیات اعزامی در سال ۱۳۹۴ با سفیر قبلی ایران در دمشق ( جناب اقای شیبانی ) درخصوص فعالیتهای مشترک ایران و سوریه داشتیم ، اذعان داشته شد ، که دولت ما تمایل تقویت روابط ندارد ، و همراهی نمیکند . ایشان تلاشهای زیادی کردند ولی مدتی بعد تعویض شدند ویک دیپلمات متناسب با سیاستهای دولت جایگزین شد .

• تصویب سومین خط اعتباری توسط مجلس سوریه : مجلس سوریه از آغاز جنگ در سوریه در سال ۲۰۱۱ امروز توافق خط اعتباری یک میلیارد دلاری که نوزدهم مه در دمشق میان بانک تجارت سوریه و بانک توسعه صادرات ایران امضا شده بود را تصویب کرد.(خبرگزاری سانا سوریه۱۶ تیر ۱۳۹۴ )

• توافق نامه رسمی دو دولت : امضای ۱۱ توافقنامه همکاری میان سوریه وایران در حوزه اقتصادی وعلمی وفرهنگی وزیر ساخت ها وخدمات وسرمایه گذاری ومسکن (خبرگزاری سانا سوریه ۲۹/۰۱/۲۰۱۹) منعکس شده در خبرگزاریهای ایران ( ۹ بهمن ۱۳۹۷). رئیس جمهور دکتر بشار اسد به معاون اول رئیس جمهور ایران: توافقنامه های امضا شده بین سوریه و ایران اقتصاد استوار و مستحکمی را بنا می کند که می تواند مقاومت و پایداری دو کشور را در برابر جنگ اقتصادی تقویت کند ( خبرگزاری سانا سوریه ۲۹/۰۱/۲۰۱۹)

• توافق نامه رسمی اندر خم خان اول  :  توافق نامه های انجام شده گرچه خوبست واگرچه با خیر زیاد صورت گرفت ، ولی هیچ اطلاعاتی ازانها منتشرنشده است و در پیچ وخم اموراداری وزارتخانه ها در حال فرصت سوزی است . در بندهایی از توافق نامه مذکور ذکر شده که طی سه ماه میز مشترک تشکیل شود و توافق نامه های اجرایی را تهیه کنند . ولی متاسفانه شواهد از کاهلی شدید میدهد . درخبرهای رسمی نیز مطلبی در امضای توافق نامه های اجرایی نیست

• .وزارت راه وشهرسازی می توانست : طی ملاقات با وزیر راه وشهرسازی کشورمان در حرم حضرت زینب (س) ، به وی عرض کردم ، اگر انگیزه حمایت از سوریه نیست ، برای کمک به اقتصادکشورمان ، درفرصت های موجود فقط بخشهای وابسته به حوزه وزارتخانه راه وشهرسازی ( صنایع ساختمانی و لوزام بهداشتی و خدمات ساختمانی و شرکتهای پیمانکاری و صدور خدمات فتی ومهندسی میتواند انها را از رکود دراورد واحیا کند. ( ۱۰ بهمن ۱۳۹۷ )

• برجام پولی، مالی و بانکی : عنوان یکی از این تفاهم‌نامه‌ها ی ۱۱ گانه مذکور “یادداشت تفاهم‌نامه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عربی سوریه در زمینه تبادل اطلاعات مالی مربوط به پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم ” می‌باشد.بر اساس اطلاع کسب‌شده، محتوای تفاهم‌نامه مذکور، شامل ” همکاری در خصوص جمع‌آوری، تجزیه تحلیل و گسترش اطلاعات مالی در اختیار خود که مربوط به فعالیت‌های مالی مشکوک به پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم یا فعالیت‌های مجرمانه مرتبط با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم می‌شود. بر اساس این تفاهم‌نامه، دولت فعلی و یا آتی سوریه، اگر به مواردی مالی مشکوکی مواجه شود، مجاز به فشار بر دولت ایران بوده و دولت ایران ملزم می‌باشد که اطلاعات مالی مربوط به مواردی که حتی احتمال ” فعالیت‌های مالی مشکوک به پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم “می‌شود را در اختیار دولت سوریه قرار دهد؛ و این مسئله تمامی روابط مالی ایران را افشا کرده و سبب خطر برای امنیت ملی‌مان ‌می‌گردد ” ( پایگاه ۵۹۸ ، هاشمی فشارکی ، ۲۴ ارديبهشت ۱۳۹۹)

• کاهش سهم اقتصادی ایران وسوریه : از ۱۳۸۹ تاکنون میزان صادرات غیرنفتی ایران به سوریه از ۵۱۶ میلیون دلار به ۱۶۲ میلیون دلار در سال ۱۳۹۸ و ۷۵ میلیون دلار در ۷ماهه امسال رسیده است. به عبارتی دیگر طی ۱۰ سال اخیر صادرات کشورمان به سوریه کاهش ۶۹ درصدی داشته است. « مقایسه میزان صادرات کشورمان با صادرات دیگر کشورها به سوریه نشان می‌دهد طی سال گذشته صادرات ایران به این کشور درحالی ۱۶۲ میلیون دلار بوده که در همان سال ۲۰۱۹ میزان صادرات چینی‌ها به سوریه یک میلیارد و ۳۱۶ میلیون دلار، میزان صادرات ترکیه به این کشور یک میلیارد و ۲۲۵ میلیون دلار، صادرات امارات ۸۱۷ میلیون دلار، صادرات مصر ۲۸۱ میلیون دلار، صادرات لبنان ۱۹۰ میلیون دلار و صادرات روسیه به سوریه ۱۷۰ میلیون دلار بوده است. به عبارتی دیگر درحال حاضر صادرات کشورهای چین و ترکیه به سوریه حدود ۷/۵ تا ۸ برابر صادرات کشورمان است و ایران در بازار سوریه با سهم ۳ درصدی، رتبه هفتم را در بین دیگر صادرکنندگان دارد. (نود اقتصادی ، ۹ آذر ۱۳۹۹ )

• حضور ضعیف سفارت ایران : حلب بزرگترین شهر اقتصادی سوریه که بیش از سه سال است در امنیت کامل است، سفارت ایران همچنان کنسولی ندارد .

• فرصت سوزی ها : از یک سو، دامنه خرابیهای سوریه گسترده وبوده ونیاز فوری به بازسازی وجود دارد و از سوی دیگر شرکتها واشخاص ایرانی زیادی مشتاق کمک و مشارکت در بازسازی سوریه هستند، ولی متاسفانه پل ارتباطی طویلی و با موانع بوده و تسهیل گری از مجاری رسمی اداری صورت نمی گیرد و اینان با دربهای اهنین مواجه میشوند و….!

بنظر میرسد سایه مذاکرات سیاسی و”برجام” بر تجارت ایران با سوریه سایه انداخته و عملا بشدت تحت تاثیرمنفی قرارگرفته و با توجه به ازدست رفتن فرصتها ، تاخیرات وحرکت لاک پشتی دولت ۱۱ و ۱۲ قابل توجیه نبوده و بایستی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، با قید اولویت بر این مهم تاکید وپیگیری نمایند.

دکتر سید جواد هاشمی فشارکی، استاد دانشگاه ومولف کتاب معرفی کشور سوریه