یک دهه از تصویب سند تحول بنیادین می گذرد و خوش بینانه تنها ۲۰ در صد سند اجرایی شده است واخیرا مقام معظم رهبری بر ترمیم دوره ای سند بانگاه تکمیلی را از وظایف شورای عالی فرهنگی خواند(۹۹/۶/۱۱) و شورای عالی آموزش وپرورش ماده واحده ای را برای ترمیم و به روز رسانی سندرا برابر با فصل هشتم سند تحول مصوب کرد اما متاسفانه بعلت عدم اجرای سند بازخورد لازم را نمی توان از سند داشت وتنها کارآمدی ساختاری چهار دوره ابتدایی(۳-۳-۳-۳) مبتنی بر مراحل تربیت قابل بررسی است که آن هم متاسفانه سه دوره( ۶ -۳-۳)جرا شد و گاهی ادعا شده است که درصدی از مدارس در ابتدایی در دوره تحصیلی اجرا شد و این اجرا هم باتوجه به مفاد سند ناقص است برای اینکه قرار بود سه پایه اول ابتدایی برابرنظام دوری ،یک معلم در سه پایه اول ابتدایی همراه دانش آموزان تا دوره دوم ابتدایی باشند که به آن عمل نشد حتی به صورت نمونه اجرای آزمایشی در این مدت ده سال صورت نگرفت تابتوان ارزیابی از آن داشت حال که سخن از ترمیم وبه روز رسانی سند است شایسته منطق و ضرورت تحول بنیادین در آموزش و پرورش را با توجه به فرمایش مقام معظم رهبری را باز خوانی نماییم تا اولویت ترمیم و فعالیت ها مشخص شود
ایشان منطق و ضرورت وجودی تحول رادر دو امر اصلی و تعدادی امور فرعی بر می شمرند اصل اول این که آموزش وپرورش ما وارداتی است و این وارداتی بودن دارای دو خصیصه است اول اینکه از نظر محتوا نه تنها بی دینی بلکه ضد دینی بود ودر بخش سیاسی، مدیریتی غرب زدگی مطلق ،به شدت ترجمه ای بودن، وابسته و تقلیدی بودن وکهنه غبارگرفته بود( ۱۳۸۶/۵/۳در دیدار مسئولان آموزش پرورش کشور) اصل دوم ضرورت و منطق تحول اینکه آموزش وپرورش ما مبتنی برنیاز کشور ما نیست و وارداتی است (۱۳۹۰/۲/۱۴) گرچه ایشان بلافاصله برای دفع ایرادعدم استفاده از علم و تجربه بشری در سطح جهان یاد آوری می نمایند که از تجربیات غرب برای کیفیت بخشی به آموزش وپرورش استفاده می نماییم(همانجا)
هدف تعلیم وتربیت که از تحلیل نیاز ها بدست می آید به بیان معظم له تربیت نیروی انسانی طراز جمهوری اسلامی با ویژگی های :دلداده به خدای متعال و قدرت الهی،شجاع،شریف،خطرپذیر،با استعداد های جوشان، دارای اخلاق نیک انسانی،امیدوار ، ورود به میدان های جدید و… است(همانجا)

کتاب های درسی و کمک درسی ماموریت رسمی تحقق اهداف آموزش وپرورش را دارند و برنامه درسی پنهان حاکم بر فرهنگ و روابط بر مدرسه و کلاس و محیط پیرامون غیر رسمی بر دستیابی بر اهداف آموزش وپرورش تاثیر گذار است و تعیین اهداف رسمی آموزشی بدون تحلیل محیط داخلی وپیرامونی باعث تعارض هویتی متربی و هدر رفت منابع معنوی و مادی آموزش می شود ویا حداقل بهره وری وکار آمدی مدرسه را کاهش می دهد به دلایل متعددی متاسفانه در کشور ما اهداف آموزشی بودن نیاز سنجی فرد و جامعه ودولت، ارزیابی از گذشته و نگاه به آینده و فرا تحلیل از پژوهش های انجام شده واز همه مهم تر نبود سامان جمع آوری داده ای موجود در کلاس و مدرسه و منطقه و استان و کشور و تحلیل و استنباط از آنها اهداف آموزشی تدوین می شود و گزاره های تعیین شده در اهداف دوره ها تحصیلی در درب های بسته و حداکثر با تشکیل گروه های کانونی تدوین می گردد که تدوین گران غالبا از اساتید دانشگا ها هستند و نگاه نظری آنها بر دیگاه نخبگانی که علاوه بر علم با مشاهدات عینی آمیخته است غلبه دارد وشاید هیچ وقت مدرسه را تجربه نکردند ولذا در بازبینی سند تحول بنیادین اولویت با بازبینی اهداف دوره تحصیلی و فرآیند تدوین آن و اسناد پشتیبان آن و تطبیق آن با منویات مقام معظم رهبری است
کتاب درسی تطبیق آن با سند تحول بنیادین و پاسخگویی آن به نیازهای کشور از چند جهت قابل بر رسی است :

۱-از جهت مراجعه به جداول دروس دوره های تحصیلی و مقایسه آن به جدول دروس گذشته که چه تغییراتی کرده است.؟ در این دوره بعضی درس ها تغییر اسمی و عنوانی داشته اند مثلا کتاب حرفه و فن به کار و فناوری تغییر نام یافت البته با توجه به نیاز زمانه محتوا نیز تغییر کرد ودر متوسطه دوم خوشه سلامت(انسان و محیط زیست،سلامت و بهداشت ، آمادگی دفاعی )و خوشه انسان و مهارت های زندگی (تفکر وسواد رسانه ای ، کارگاه کار آفرینی وتولید ومدیریت خانواده وسبک زندگی) هر کدام دو ساعت در طول دوره ۶ ساله تعریف شدند به سواد پایه دانش آموزان مرتبط می شود که ماموریت دوره عمومی است و تنهابرای تثبیت یادگیری های موثر خواد بود ولی دو ساعت از دروس دینی در هرسال و مجموعا ۶ ساعت دروس دینی وقرآن کاهش یافت که مخالف منویات رهبری و حاکمیت ساحت اعتقادات ،احکام ،اخلاق بر ساحت های دیگر براساس اسناد تحولی است و الگو ویا مدارکی و دلایلی از سوی تدوین کنندگان جداول دروس با ارجاع به سند تحول وساحت های ششگانه و تاکید براصل توازن ساحت ها ارائه نشد به طوری که از ساحت زیبایی شناختی وهنر تنها دو ساعت در طول دوره دوم متوسطه دانش آموز از آموزش هنر برخوردار است (مصوبه ۹۲۶ جلسه شورای عالی آموزش وپرورش) و حال اینکه در برنامه درسی ملی فرهنگ وهنر یکی از حوزه های یادگیری یازدهگانه است و علاوه بر آن تربیت هنری فرا برنامه درسی است که نیاز به توجه مضاعف دارد(۴-۸ برنامه درسی ملی )به نظر می رسد تدوین کنندگان جدول دروس به جای اینکه مبنای آن در تعریف دروس اسناد تحولی باشد راحتی پیشه کردند و در اتاق جلسات با صرف چای و چاق سلامتی به اصلاح جدول دروسی قبلی با تغییرات جزئی انجام وظیفه کردند اگر غیر این مطلب است هاتوا برهانکم اسناد استخراج جدول دروس را منتشر نمایید که نحن ابنا الدلیل واز اینرو به جای بازبینی سند تحول که شورای عالی آموزش وپرورش آن را پی می گیرد بازبینی جدول دروس بنابر اسناد تحولی و نیاز کشور اولویت دارد .
در نوشته بعدی به اولویت بازخوانی اسناد تحولی به محتوای دروس مبتنی بر نیاز کشور و ر شته های سه شاخه متوسطه و فنی و حرفه ای وکار دانش و اقدامات انجام شده می پردازیم
منابع
۱-تار نمایی khamenei.ir
۲-مصوبه ۹۲۶ جلسه شورای عالی آموزش وپرورش
۳-برنامه درسی ملی
۴- سند تحول بنیادین

سید نصرت الله فاضلی دغدغه مند امور آموزش وپرورش کشور