با وجود گذشت بیش از ۲۵ سال از آغاز تجاوز دشمن بعثی بر خاک مقدس ایران، هنوز یاد شهدای دفاع مقدس از اذهان مردم ایران پاک نمی‌شود. خاطرات رشادت‌ها و بزرگواری‌های رزمندگان دفاع مقدس که از بازمانگان و یادگاران این جنگ تحمیلی نقل شده است، به‌گونه‌ای فرهنگ جامعه را تحت تأثیر خود قرار داده است که اگر صدها سال هم بگذرد راویان صادق تاریخ آن را فراموش نخواهند کرد.

عملیات کربلای ۵ یادروز دلاوری‌های رزمندگان اسلام است؛ عملیاتی که رزمندگانش ارادت خود را به ائمه اطهار(ع) با مزین کردن رمز این عملیات به «یا زهرا(س)» نشان دادند و یا زهرا گویان در آتش عشق خود پرپر زده و اشک شلمچه را درآورند. عملیات بزرگی که رزمندگان سپاه اسلام در از جبهه جنوب شلمچه و شرق بصره در منطقه‌‏ای به وسعت ۱۵۰ کیلومتر مربع به منظور تکمیل عملیات کربلای ترتیب دادند.

هدف اصلی عملیات آزادسازی شلمچه و جزایر و مناطق شرق بصره بود، اما سربازان اسلام در این عملیات توانستند اقدامات بزرگی را جهت انهدام ماشین جنگی دشمن انجام داده و با تهدید بصره پاسخی به دست‌درازی‌های صدام بدهند. رزمندگان اسلام که پیش از این با فتح فاو قابلیت‌های نظامی عراق را زیر سؤال برده بودند، بار دیگر توانستند با تهدید بصره به‌عنوان دومین شهر مهم عراق از جنبه سیاسی، نظامی و اقتصادی، توانایی نظامی عراق را زیر سؤال ببرند، چنان که روزنامه «آبزِرِور» چاپ پاریس به نقل از کارشناسان غربی نوشت: «برای اولین‌بار از آغاز جنگ تاکنون، ناظران و کارشناسان غربی در مورد امکانات دفاعی عراق دچار تردید شده‌اند».

ویژگی‏‌های عملیات کربلای ۵

توانمندی‌های سپاه اسلام در برنامه‌ریزی و اجرای این عملیات گسترده و پیچیده موجب درهم شکستن قوی‌‏ترین استحکامات دشمن(که به کمک ابر قدرت‌های جهان ساخته بود) در شرق بصره شد؛ این در حالی بود که صدام با تبلیغات فراوانش تمایل به ایجاد امیدی کاذب در نیروهای خود، برای مقابله با نیروهای ایرانی را داشت.

در هفتاد روزی که عملیات کربلای ۵ و عملیات‌های تکمیلی آن به اجرا درآمد، بیش از ۴۲۷۰۰ کشته، زخمی و اسیر از دشمن بعثی برجای ماند و استحکامات دفاعی عراق در شرق بصره تا عمق ۹ کیلومتری در هم شکسته شد. این عملیات به دلیل شمار بسیار بالای تلفات و وسعت عملیات بعدها به بزرگ‌ترین درگیری در جنگ هشت‌ساله به شمار می‌رود.

از دیگر ویژگی‌های نظامی این عملیات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱ – با وجود اشراف کامل عراق بر منطقه شرق بصره به خاطر حساسیتی که به این منطقه داشت، دشمن از فاصله زمانی کوتاه عملیات کربلای ۵ با عملیات کربلای ۴ یعنی ۱۵ روز که برای آماده ‏سازی یک عملیات بزرگ متعجب و غافلگیر شد؛ از طرفی عراق استحکامات کم نظیر خود را برای حفظ منطقه کافی می‏دانست.

۲ – تاکتیکی که در این عملیات توسط فرماندهان آن اجرا شد، به لحاظ نظامی کاملاً ناشناخته و غافلگیرانه بود.

۳ – سرعت عمل ایران در شکستن خط دفاعی عراق و بازسازی یگان‌ها در حین عملیات و همچنین استقامت و فداکاری نیروها توأم با حضور مستمر فرماندهان در خطوط مقدم برای دشمن بسیار چشمگیر بود.

بعدها یکی از کارشناسان خارجی عملیات کربلای ۵ را برجسته‌‏ترین عملیات نظامی ایران در طول جنگ تحمیلی عنوان کرد و یکی از رهبران مشهور کشورهای غیرمتعهد در دیداری با هیئت دیپلماتیک ایران گفت: ارتشی که استحکامات عراق در منطقه شرق بصره را تسخیر کرده باشد، قوی‏‌ترین نیروی زمینی خاورمیانه را در اختیار دارد.

عملیات کربلای ۵ یک جنگ تمام عیار بود

احمد غلامپور؛ فرمانده قرارگاه عملیاتی کربلا در عملیات کربلای ۵ گفت: عملیات کربلای ۵ جزو عملیات‌هایی بود که خیلی طولانی شد. یعنی از برج ۱۰ (دی) شروع شد و برج ۲ (اردیبهشت) سال بعد تمام شد.

وی افزود: عملیات کربلای ۵ یک جنگ تمام عیار بود. اما همین الان هم بعضی از دوستان ما، فرماندهان ما، متاسفانه با تحلیل غلطی که دارند، می‌گویند این عملیات موفقی نبود، چرا؟ چون ما مثلا ۸ هزار شهید دادیم، ۷ هزار شهید دادیم. این دیدگاه درستی نیست. شما به این موضوع از آن طرف هم نگاه کنید.

وی تصریح کرد: ما در عملیات کربلای ۵ از مجموعه‌ کل سازمان ارتش عراق که شامل صد و چهل، الی  صدو پنجاه تیپ بود، از صد و ده یگان عراق، اسیر گرفتیم. این نشان می‌دهد که دشمن هم اینجا منهدم شده است. بعدها خود دشمن هم تایید کرد که در اینجا بیش از صد هزار کشته و مجروح داده است. یعنی وقتی نگاه می‌کنی، کل سازمان ارتش عراق صدمه دیده است. صد هزار کشته و مجروح مگر کم است؟!

این فرمانده گفت: در منطقه شلمچه واقعا ارتش عراق منهدم شد و ما یک منطقه مهم و استراتژیک را گرفتیم. شرایطی را به دشمن تحمیل کردیم که حامیانش رفتند به سمت اینکه قطعنامه‌ی ۵۹۸ را تصویب کنند. بنابراین، وضعیت شلمچه وضعیت کاملا خاص و ویژه‌ای بود و به نظر من، همه، یک اراده و همت فوق العاده به خرج دادند. عملیات ارزشمندی بود و کمر دشمن را شکست. به نظر من اراده‌ سیاسی دشمن در اینجا شکسته شد.

آن‌ها مجبور به تدوین قرارداد ۵۹۸ شدند

محمود امینی از فرماندهان دفاع مقدس در گفت‌و‌گو با خبرنگار نبأ گفت: فرماندهان ما ابتدا در منطقه‌ی کربلای ۴ عملیات گسترده و بزرگی را در نظر داشتند اما به‌خاطر بعضی مشکلات و ناهماهنگی‌ها این عملیات موفقیت‌آمیز نبود و ادامه پیدا نکرد.

وی ادامه داد: پس از عملیات ناموفق کربلای ۴ درحالی‌که نیروهای ما در منطقه حضور داشتند و کاملاً آماده‌ نبرد بودند و از طرفی دشمن هم فکر‌ می‌کرد عملیات ادامه ندارد، پس بهترین تصمیم آن بود که عملیاتی دیگر را با همان نیروها طرح ریزی کنیم.

این فرمانده دفاع مقدس گفت: با فاصله‌ تقریباً ده – پانزده روز بعد از عملیات کربلای ۴، عملیات کربلای ۵ طرح‌ریزی شد و موقعیت مکانی این عملیات به گونه‌ای انتخاب شده بود که مناطق حساس منطقه‌ دشمن را تهدید جدی می‌کرد.

امینی افزود: این عملیات چنان ترسی در دل دشمن و هم‌پیمانانش نشاند تا آنجایی‌که آن‌ها مجبور به تدوین قرارداد ۵۹۸ شدند تا قبل از اینکه آسیبی ببینند، زودتر جنگ را تمام کنند. به هرحال با توجه به تلفات زیادی که ما از این عملیات داشتیم، اما توانستیم ضربه‌های جدی را به دشمن نیز وارد کنیم.

وی در پایان با آرزوی توفیق شهادت برای آرزومندان گفت: تمام زندگی ما در دفاع مقدس خلاصه شده بود، و بسیاری از هم‌رزمان من و یاران امام در این دوران مقدس به فیض شهادت رسیدند و امیدوارم این توفیق نصیب من هم بشود.

فرماندهان شهید و شهدای عملیات کربلای ۵

برای اجرای این عملیات هزاران تن به شهادت رسیدند، برخی هنوزهم مفقودالاثر هستند، اما درمیان این شهدا بعضی‌ها را بیشتر می‌شناسیم: «حسین‌ خرازی» فرمانده‌ لشکر۱۴ امام‌ حسین‌ (۷) از اصفهان، «یدالله‌ کلهر» قائم‌مقام‌ لشکر۲۷ محمد رسول‌ الله (۹) از تهران، «حجت‌الاسلام‌ والمسلمین‌ عبدالله‌ میثمی» مسؤ‌ول‌ حوزه‌ نمایندگی‌ حضرت‌ امام (۴) در قرارگاه‌ خاتم‌ الانبیأ۹))، اسماعیل‌ دقایقی‌ فرمانده‌ لشکر۹ بدر، هاشم‌ اعتمادی‌ فرمانده‌ تیپ‌ امام‌ حسن (۷) محمدعلی‌ شاهمرادی‌ فرمانده‌ تیپ‌۴۴ قمر بنی‌هاشم، حاج‌ قاسم‌ میرحسینی‌ قائم‌مقام‌ لشکر۴۱ ثارالله، محمد فرومندی‌ قائم‌مقام‌ لشکر۵ نصر و… نیز به‌ شهادت‌ رسیدند.

مایه مباهاتند آنان که صبورانه در دفاع از وطن جنگیدند و صبورانه تحمل کردند ناسپاسی آنان را که تا جنگ بود نبودند و تا جنگ تمام شد مدعی شدند همه داشته‌ها را …

*ایکنا  گزارش از فرشته میرزا